Chemia - Matura Maj 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 10. Kategoria: Stechiometryczny stosunek reagentów Typ: Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Odważkę czystego węglanu magnezu o masie 8,4 g ogrzewano w piecu nagrzanym do temperatury T, w której ta sól ulega rozkładowi IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający: 4.8) klasyfikuje substancje do kwasów lub zasad zgodnie z teorią Brønsteda–Lowry’ego. Schemat punktowania 1 p. – za poprawne napisanie równania reakcji. 0 p. – za błędne napisanie równania reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki POZIOM ROZSZERZONY DATA: 16 maja 2022 r. GODZINA ROZPOCZĘCIA: 9:00 CZAS PRACY: 180 minut LICZBA PUNKTÓW DO UZYSKANIA: 60 ECHP-R0-100-2205 Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 24 strony (zadania 1–34). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin. 2. Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom rozszerzony 3 Punktacja Zadanie Kryteria oceniania Oczekiwana odpowiedź Uwagi za czynność sumaryczna 8. za wybór: egzoenergetyczna, o efekcie energetycznym E 2, o energii aktywacji E 1 1 1 9. za napisanie równań reakcji: H 2S + H 2O ⇆ HS – + H 3O + HS– + H 2O ⇆ S 2– + H 3O + lub H 2S Chemia - Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 22. Kategoria: Reakcje i właściwości kwasów i zasad Typ: Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Nadtlenek wodoru H 2 O 2 jest gęstą, syropowatą cieczą, która miesza się z wodą w każdym stosunku. W roztworach wodnych ulega w niewielkim stopniu dysocjacji według Informacje o arkuszu maturalnym. Przedmiot: chemia. Poziom: rozszerzony. Typ: matura. Źródło: CKE. Rok: 2014. Matura Maj 2014, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2005 - Zadanie 32. (2 pkt) Strona główna Zadanie-chemia zadanie – chemia 329. Stała równowagi bagss. Matura 2014: Chemia - poziom rozszerzony [ODPOWIEDZI, ARKUSZE CKE] Matura 2014: Chemia - poziom rozszerzony [ODPOWIEDZI, ARKUSZ]. Publikujemy arkusze Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz odpowiedzi, przygotowane przez poznańskich nauczycieli. Pobierz: MATURA 2014: CHEMIA - POZIOM ROZSZERZONY - ARKUSZZobacz też: Matura 2014: Chemia - podstawa [ODPOWIEDZI, ARKUSZ]Matura 2014: CHEMIA - POZIOM ROZSZERZONY - ODPOWIEDZI:ZADANIE 1Na rysunku przedstawiono schemat układu okresowego pierwiastków (bez lantanowców i aktynowców), na którym umieszczono strzałki A i B odpowiadające kierunkom zmian wybranych wielkości charakteryzujące pierwiastki wszystkie wymienione poniżej wielkości, których wzrost wskazują strzałki oznaczone literami Ai Dla pierwiastków 1. grupy strzałka A wskazuje kierunek wzrostunajwyższego stopnia utlenieniapromienia atomowegopromienia jonowego2. Dla pierwiastków grup i okresu III strzałka B wskazuje kierunek wzrostunajwyższego stopnia utlenieniapromienia atomowegocharakteru metalicznegoZADANIE 2Na poniższym schemacie układu okresowego pierwiastków (bez lantanowców i aktynowców) zaznaczono położenie trzech pierwiastków oznaczonych numerami I, II oraz tabelę, wpisując literę P, jeżeli informacja jest prawdziwa, lub literę F, jeżeli jest Pierwiastek I jest aktywnym metalem. Tworzy wodorek, w którym wodór przyjmuje stopień utlenienia równy - I PRAWDA2. Atomy pierwiastka II mają silniejszą tendencję do przyłączania elektronu niż atomy pierwiastka III. W konsekwencji pierwiastek II jest silniejszym utleniaczem niż pierwiastek III. PRAWDA3. Wodorki pierwiastków II oraz III, rozpuszczając się w wodzie, ulegają dysocjacji jonowej. Stała dysocjacji wodorku pierwiastka II jest większa od stałej dysocjacji wodorku pierwiastka III. FAŁSZZADANIE 3Na poniższym wykresie przedstawiono zależność pewnej makroskopowej wielkości charakteryzującej pierwiastki chemiczne w funkcji ich liczny atomowej Opisz oś pionową wykresu, podając nazwę tej wielkości oraz jednostkę, w jakiej jest ona osi pionowej: liczba masowaPierwsza energia jonizacji E1 to najmniejsza energia potrzebna do oddzielenia pierwszego (o najwyższej energii) elektronu od atomu. Poniższy wykres przedstawia zależność pierwszej energii jonizacji atomów pierwiastków z czterech okresów układu okresowego od liczby atomowej Z tych Uzupełnij zdanie. Wybierz i podkreśl numery grupy pierwiastków podanych w danym okresie układu okresowego największą wartość pierwszej energii jonizacji E1 mają pierwiastki (pierwszej / trzeciej / siedemnastej / osiemnastej) 4W poniźszej tabeli przedstawiono masy atomowe i zawartość procentową trwałych izotopów galu występujących w masę atomową galu. Wynik zaokrąglij do pierwszego miejsca po = 68,9 x 60,1% + 70,9 x 39,95 = 41,4 + 28,3 = 69,7 [U]ZADANIE 5ZADANIE 6W stanie podstawowym atom galu ma jeden niesparowany zdania. Wybierz i podkreśl symbol typu powłoki oraz wartość głównej i pobocznej liczby kwantowej spośród podanych w elektron atomu galu w stanie podstawowym należy do podpowłoki typu (s/p/d/). Główna liczba kwantowa n opisująca stan tego elektronu wynosi (2/3/4) a poboczna liczba kwantowa l jest równa (0/1/2/3/).ZADANIE 7Gal jest metalem, który roztwarza się w mocnych kwasach oraz mocnych zasadach. W reakcjach tych tworzy sole, przechodząc na stopień utlenienia III. Drugi produkt tyvh reakcji jest taki sam ak w reakcjach glinu z mocnymi kwasami i zasadami. Poniżej przedstawiono schemat reakcji galu z mocnymi kwasami i w formie jonowej skróconej równania reakcji oznaczonych numerami 1 i 8Po wrzuceniu 0,720 g magnezu do 0,150 dm3 kwasu solnego o stężeniu 0,120 mol * dm3 zaszła reakcja opisana stężenie molowe kwasu solnego w momencie, gdy przereagowało 20% masy magnezu. W obliczeniach przyjmij, że objętość roztworu się nie zmieniła. Wynik podaj z dokładnością do dwóch miejsc po 9Narysuj wzór elektronowy cząsteczki kwasu ortoborowego, oznaczając kreskmi wiązania oraz wolne pary elektronów. Wyjaśnij, dlaczego kwas borowy jest akceptorem jonów Atom boru by uzyskać oktet elektronowy jest zdolny do przyjęcia wolnej pary elektronowejZADANIE 10Nazwij typ wiązania (ze względu na sposób jego powstawania), jakie tworzy się między atomem boru w cząsteczce kwasu ortoborowego i anionem kowalencyjne spolaryzowaneZADANIE 11Według teorii Arrheniusa kwasy to związku dysocjujące w roztworze wodnym na kationy wodoru i aniony reszty kwasowej. Bronsted zdefiniował kwasy jako donory protonów. Oznacza to, że kwasy to cząsteczki i jonu oddające proton. Zgodnie z teorią Lewisa kwasem nazywamy atom, cząsteczkę lub jon będący akceptorem jednej lub kilku par teorię kwasów i zasad, zgodnie z którą H3BO3 - na podstawie reakcji z wodą opisanej powyżej - jest kwasem. Uzupełnij poniższe zdanie, podkreślając nazwisko autora tej podstawie opisanej reakcji z wodą można stwierdzić, że H3BO3 jest kwasem według teorii kwasów i zasad (Arrheniusa / Bronsteda /Lewisa).ZADANIE 12Napisz, posługując sie wzorami półstrukturalnymi (grupowymi) związków organicznych, równanie reakcji kwasu ortoborowego z metanolem, w której stosunek molowy kwasu do alkoholu jest równy 1 : 13ZADANIE 14Podaj systematyczną nazwę kwasu 1-hydroksypropano - 1,2,3 - trikarboksylowyZADANIE 15Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) kwasu 16Przeanalizuj budowę cząsteczek kwasu cytrynowego i izocytrynowego za względu na możliwość wystąpienia enanjometrii (izomerii optycznej). Wpisz w tabeli liczbę asymetrycznych atomów węgla w cząsteczkach tych kwasów oraz liczbę enancjomerów (izomerów optycznych) lub zaznacz ich 17Do wodnego roztworu kwasu cytrynowego dodano nadmiar wodnego roztworu wodorowęglanu sodu NaHCO3. Stwierdzono, że temperatura mieszaniny poreakcyjnej jest znacznie niższa niż temperatura roztworów przed ich zmieszaniem. Zaobserwowano także wydzielanie bezbarwnego Spośród podanych zależności wybierz i podkreśl tę, która jest prawdziwa dla entalpii procesu dokonującego się w opisanym Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji, która zaszła w czasie doświadczenia. Przyjmij, że kwas cytrynowy przereagował z wodorowęglanem sodu w stosunku molowym 1 : 3. Zastosuj następujący wzór kwasu cytrynowego: C3H4(OH)(COOH) 18W temperaturze 20 °C rozpuszczalność uwodnionego węglanu sodu o wzorze wynosi 21,5 grama w 100 gramach wody. Oblicz, jaki procent masy roztworu nasyconego w temperaturze 20 °C stanowi masa soli bezwodnej Na2CO3. Wynik podaj z dokładnością do pierwszego miejsca po 19Wytrącanie trudno rozpuszczalnych siarczków metali jest ważną metodą analityczną. W tych reakcjach jako odczynnik stosowany jest siarkowodór, który uzyskuje się w wyniku hydrolizy amidu kwasu tiooctowego (tioacetamidu).Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji hydrolizy tioacetamidu, posługując się wzorami półstrukturalnymi (grupowymi) reagentów 20Napisz równania reakcji etapów dysocjacji kwasu siarkowodorowego, którym odpowiadają wartości stałej dysocjacji podane w 21Czy w roztworze I wytrąci się osad ZnS, a w roztworze II osad CuS? Wpisz TAK albo NIE w odpowiednie rubryki roztworze I wytrąci się osad ZnS. NIEW roztworze II wytrąci się osad CuS. TAKZADANIE 22Korzystając z informacji na temat dysocjacji nadtlenku wodoru w wodzie, wypełnij tabelę, wpisując literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli jest wodoru jest kwasem Bronsteda, a sprzężoną z nim zasadą jest jon OH-. FAŁSZWoda jest akceptorem protonów pochodzących od sprzężonego z nią kwasu Bronsteda, którym jest nadtlenek H2O2 i jon 2 HO- stanowią sprzężoną parę kwas - zasada w ujęciu teorii Bronsteda. PRAWDAZADANIE 23Korzystając z informacji na temat struktury cząsteczki nadtlenku wodoru, uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedno określenie spośród podanych w każdym nawiasie. Wybierz i podkreśl jedno określenie spośród podanych w każdym W cząsteczce nadtlenku wodoru atomy wodoru połączone są z atomami tlenu wiązaniami kowalencyjnymi (spolaryzowanymi / niespolaryzowanymi), a między atomami tlenu występuje wiązanie kowalencyjne (spolaryzowane / niespolaryzowane).2. Cząsteczka nadtlenku wodoru jest (polarna / niepolarna).3. Kształt cząsteczki nadtlenku wodoru można wyjaśnić, jeżeli się założy hybrydyzację typu (sp3 / sp2 / sp) walencyjnych orbitali atomowych 24Opisz obserwowane zmiany barw, które świadczą o przebiegu reakcji w probówkach I i II (uwzględnij barwę zawartości obu probówek przed reakcją i po jej zajęciu).Probówka I - z fioletowej na bezbarwnąProbówka II - z bezbarwnego na fioletowyZADANIE 25ZADANIE 26Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji chemicznych, które przebiegły w probówkach I i 27ZADANIE 28ZADANIE 29ZADANIE 30Na podstawie powyższej informacji oceń, czy skraplanie benzenu w temperaturze 352,2 K jest przemianą egzo- czy benzenu w temperaturze 352,2 K jest przemianą 31ZADANIE 32ZADANIE 33ZADANIE 34ZADANIE 35ZADANIE 36ZADANIE 37ZADANIE 38Wskaż przyczynę różnicy wartości punktu izoelektrycznego kwasu asparaginowego i - różna ilości grup funkcyjnych w budowie obu cząsteczek. ZADANIE 39Wypełnij tabelę, wpisując literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli jest fałszywe1. W reakcji z maltozy wodorotlenek miedzi(II) uległ redukcji do Cu2O, o czym świadczy powstanie ceglastego osadu. PRAWDA2. Czarny osad powstający w probówce z roztworem sacharozy to CuO, który jest produktem rozkładu wodorotlenku miedzi(II). PRAWDA3. Sacharoza nie wykazała właściwości redukujących, ponieważ w jej cząsteczkach wiązanie glikozydowe łączy pierwszy atom węgla reszty glukozy z drugim atomem węgla reszty fruktozy. PRAWDASkomentuj: Matura 2014: Chemia - poziom rozszerzony [ODPOWIEDZI, ARKUSZ]Polecane ofertyMateriały promocyjne partnera Zadanie 1. (2 pkt) Skład organizmów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na schemacie przedstawiono organizację materii żywej na poziomie komórkowym. Poniżej podano przykłady elementów składających się na ten poziom organizacji życia. aminokwasy białka jądro komórkowe kwasy nukleinowe mitochondrium monosacharydy tlen węgiel woda Poszczególnym elementom (1–4) schematu przyporządkuj po dwa przykłady (A–I): wpisz poniżej ich oznaczenia literowe. Zadanie 2. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Na rysunku przedstawiono budowę błony komórkowej komórki zwierzęcej. a)Wypisz z rysunku elementy składające się na glikokaliks tej komórki. b)Zaznacz informację opisującą znaczenie glikokaliksu dla komórki. Chroni komórkę przed uszkodzeniami i pośredniczy w interakcjach: komórka – komórka i komórka – środowisko. Jest receptorem cząsteczek sygnałowych: hormonów i przekaźników nerwowych. Jest enzymem degradującym zewnątrzkomórkowe cząsteczki w celu pobrania produktów z nich uzyskanych. Tworzy pory lub kanały służące do selektywnego transportu małych polarnych cząsteczek i jonów. Zadanie 3. (3 pkt) Skład organizmów Układ pokarmowy i żywienie Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj/wymień a)W wyznaczone miejsca (1–3) wpisz nazwy białek, które pełnią wskazane funkcje w organizmie człowieka. Wybierz po jednej nazwie z niżej wymienionych. fibrynogen, kolagen, miozyna, mioglobina, hemoglobina Jest głównym składnikiem tkanki łącznej Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi Magazynuje tlen w mięśniach b)Uzupełnij tabelę dotyczącą enzymów trawiących białka w przewodzie pokarmowym człowieka. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy narządów, w których wymienione enzymy są wytwarzane oraz nazwy odcinków przewodu pokarmowego, w których one działają. Enzym Narząd, w którym enzym jest wytwarzany Odcinek przewodu pokarmowego, w którym enzym działa 1. pepsyna 2. trypsyna Zadanie 4. (1 pkt) Budowa i funkcje komórki Prokarionty Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Jednym z najstarszych sposobów konserwacji mięsa jest użycie soli kuchennej (NaCl). Stężenia soli powyżej 6% nie przeżywają np. bakterie jadu kiełbasianego, natomiast stężenie roztworu soli powyżej 10% zatrzymuje prawie całkowicie rozwój większości bakterii gnilnych. Wyjaśnij, na czym polega mechanizm działania soli kuchennej chroniący surowe mięso przed bakteriami. Zadanie 5. (1 pkt) Enzymy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Jedną z cech charakterystycznych dla enzymów jest ich specyficzność. Dobierz w pary enzym i reakcję, dla której jest on specyficzny. Enzym lipaza amylaza ślinowa katalaza Reakcja rozkłada nadtlenek wodoru do tlenu i wody hydrolizuje skrobię na dekstryny i maltozę rozszczepia wiązania peptydowe w białku rozkłada tłuszcze do glicerolu i kwasów tłuszczowych Zadanie 6. (2 pkt) Pozostałe Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Informacje do zadania 6. i 7. W tabeli przedstawiono wyniki badania czasu potrzebnego do strawienia 200 mg białka przez dwa wybrane enzymy proteolityczne w zależności od wartości pH. Wartość pH Czas trawienia białka (min) enzym 1. enzym 2. 1 80 – 2 40 – 3 10 – 4 45 80 5 80 65 6 – 50 7 – 30 8 – 20 9 – 45 10 – 75 „–” brak aktywności enzymu Na podstawie danych z tabeli wykonaj wykres liniowy dla każdego z enzymów, przedstawiający zależność czasu trawienia białka od wartości pH. Zastosuj jeden układ wspólrzędnych. Zadanie 7. (1 pkt) Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień Informacje do zadania 6. i 7. W tabeli przedstawiono wyniki badania czasu potrzebnego do strawienia 200 mg białka przez dwa wybrane enzymy proteolityczne w zależności od wartości pH. Wartość pH Czas trawienia białka (min) enzym 1. enzym 2. 1 80 – 2 40 – 3 10 – 4 45 80 5 80 65 6 – 50 7 – 30 8 – 20 9 – 45 10 – 75 „–” brak aktywności enzymu Obydwa badane enzymy są wydzielane do przewodu pokarmowego w postaci proenzymów – nieaktywnych postaci enzymów. Na podstawie przedstawionych informacji określ, do którego odcinka przewodu pokarmowego człowieka wydzielany jest proenzym enzymu 1., i podaj czynnik aktywujący ten proenzym. Odcinek przewodu pokarmowego Czynnik aktywujący Zadanie 8. (1 pkt) Fizjologia roślin Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Ubocznym produktem aktywności metabolicznej komórki są reaktywne formy tlenu (RFT), np. rodniki, tlen atomowy, nadtlenek wodoru. Nadmiar RFT jest dla komórki bardzo szkodliwy, jednak w niewielkich ilościach RFT mogą wywierać korzystny wpływ na organizmy. Postanowiono sprawdzić, jak działają niewielkie ilości reaktywnych form tlenu na proces kiełkowania nasion. W tym celu przeprowadzono doświadczenie. Po dziesięć nasion grochu (zestaw I i II) moczono przez dobę w następujący sposób: zestaw I – w wodzie z kranu, zestaw II – w wodzie utlenionej (3% wodny roztwór nadtlenku wodoru). Po tym czasie nasiona z obu zestawów przepłukano wodą z kranu i wysiano na gazie nasączonej wodą z kranu. Okazało się, że średni czas kiełkowania nasion w zestawie II był istotnie krótszy niż czas kiełkowania nasion w zestawie I. Na podstawie: R. Szymańska, P. Jedynak, Laboratorium. Eliksir młodości, „Wiedza i Życie” nr 12, 2011. Sformułuj wniosek dotyczący wpływu nadtlenku wodoru na kiełkowanie nasion w tym doświadczeniu. Zadanie 9. (3 pkt) Fotosynteza Podaj/wymień Na schemacie, w sposób uproszczony, przedstawiono przebieg procesu fotosyntezy. a)Podaj nazwy faz fotosyntezy oznaczonych na schemacie numerami I i II. I II b)Podaj nazwy struktur chloroplastów A i B, w których te fazy zachodzą. A. B. Przedstawiony na schemacie proces wytwarzania ATP podczas fotosyntezy nazywa się . Zadanie 10. (2 pkt) Fizjologia roślin Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie W celu sprawdzenia, czy intensywność fotosyntezy zależy od natężenia światła, przeprowadzono następujące doświadczenie. Przygotowano trzy zestawy doświadczalne (I, II, III) w następujący sposób: do trzech zlewek o pojemności 300 ml wlano taką samą ilość wody, do trzech pałeczek szklanych przymocowano po jednej łodydze moczarki kanadyjskiej (łodygi były takiej samej długości), w każdej ze zlewek zanurzono całkowicie po jednej pałeczce szklanej z łodygą moczarki kanadyjskiej (przecięcia łodyg skierowano ku górze), każdą zlewkę z zanurzoną w niej moczarką kanadyjską umieszczono w innych warunkach świetlnych: zestaw I – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 25 W, zestaw II – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 60 W, zestaw III – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 75 W. Pozostałe warunki doświadczenia, np. temperatura, czas oświetlania, zachowano takie same. Podczas trwania doświadczenia w każdym z zestawów przez określony czas obserwowano liczbę pęcherzyków gazu wydobywających się z przekroju łodygi. a)Sformułuj hipotezę badawczą do tego doświadczenia. b)Określ przewidywane wyniki tego doświadczenia, biorąc pod uwagę parametr podany w tekście. Zadanie 11. (1 pkt) Oddychanie komórkowe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Komórki drożdży mogą funkcjonować zarówno w obecności tlenu, jak i przy jego braku (warunki beztlenowe). Jednak w warunkach tlenowych mnożą się one szybciej. Na podstawie: B. Alberts, D. Bray, A. Johnson, J. Lewis, M. Raff, K. Roberts, P. Walter, Podstawy biologii komórki, Warszawa 1999. Wyjaśnij, dlaczego w warunkach tlenowych drożdże rosną (pączkują) lepiej. Zadanie 12. (1 pkt) Wirusy, wiroidy, priony Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Bakteriofagi (fagi) to wirusy atakujące bakterie. W cyklach litycznych dochodzi do lizy komórki bakteryjnej i powstaje wiele nowych fagów. W cyklach lizogennych bakteriofagi nie są namnażane i nie dochodzi do zniszczenia komórek bakterii. Poniżej, bez zachowania kolejności, wymieniono etapy cyklu rozwojowego faga. replikacja, składanie, integracja, uwalnianie, wnikanie, adsorpcja Z wymienionych etapów cyklu rozwojowego faga wybierz tylko te, które składają się na cykl lityczny, i zapisz je we właściwej kolejności. Zadanie 13. (3 pkt) Prokarionty Budowa i funkcje komórki Metody badawcze i doświadczenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Do naczynia z zawiesiną bakterii zdolnych do samodzielnego ruchu włożono dwie kapilary: I – z roztworem cukru, II – z roztworem fenolu i stwierdzono, że te bakterie gromadzą się w pobliżu ujścia kapilary zawierającej cukier, a oddalają się od ujścia kapilary zawierającej fenol. a)Zaznacz rodzaj ruchu bakterii opisanego w tekście. nastie taksje tropizmy b)Zaznacz nazwę rodzaju receptorów błonowych, dzięki któremu opisane bakterie reagują na substancje znajdujące się w ich środowisku. termoceceptory fotoreceptory chemoreceptory c)Określ biologiczne znaczenie opisanych reakcji dla tych bakterii. Zadanie 14. (2 pkt) Protisty Budowa i funkcje komórki Podaj/wymień Wśród jednokomórkowych protistów wyróżniamy korzenionóżki (np. pełzak), wiciowce (np. euglena) i orzęski (np. pantofelek). a)Podaj cechę budowy komórek tych organizmów stanowiącą kryterium, na podstawie którego można odróżnić wymienione grupy. b)Uwzględniając to kryterium, podaj element budowy charakterystyczny dla komórek przedstawicieli każdej z wymienionych grup, który umożliwia im poruszanie się. pełzak euglena pantofelek Zadanie 15. (1 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj/wymień Uzupełnij tekst: wpisz w wyznaczone miejsca (1 i 2) nazwy właściwych podziałów jądra komórkowego. U roślin występuje zjawisko zwane przemianą pokoleń. Stadium haploidalne – gametofit może być odrębnym organizmem, który w wyniku 1. niektórych komórek produkuje haploidalne gamety. Po połączeniu gamet powstaje zygota, z której rozwija się diploidalny sporofit. W określonych jego komórkach dochodzi do 2. , w wyniku czego powstają haploidalne zarodniki. Zadanie 17. (2 pkt) Fizjologia roślin Oddychanie komórkowe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Przechowywanie ziarna zbóż wymaga zachowania odpowiednich warunków. Nasiona zbóż przechowuje się w stanie suchym, w pomieszczeniach zabezpieczonych przed wilgocią. W takich warunkach ich oddychanie jest ograniczone. a)Wyjaśnij, dlaczego przechowywanie nasion zbóż w suchych pomieszczeniach skutkuje ograniczeniem ich procesu oddychania. b)Wyjaśnij, dlaczego nasilenie procesu oddychania w przechowywanych ziarnach zbóż jest zjawiskiem niekorzystnym z gospodarczego punktu widzenia. Zadanie 18. (1 pkt) Tkanki roślinne Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Wiele produktów przemiany materii rośliny wydzielają do środowiska zewnętrznego przez odpowiednie struktury. Zaznacz poniżej właściwe dokończenie zdania. Wydzielanie do środowiska zewnętrznego olejków zapachowych u pelargonii albo parzącego kwasu mrówkowego u pokrzywy odbywa się przez aparaty szparkowe. miodniki. włoski wydzielnicze. wypotniki (hydatody). Zadanie 19. (2 pkt) Grzyby Ekologia Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Poniżej zacytowano opis efektów zastosowania szczepionki mikoryzowej w pewnym ogrodzie, podany na forum internetowym. „Wiosną 2011 r. zmikoryzowałam drzewa owocowe i nie tylko. Grusza, która nam ciągle chorowała, już pod koniec lata się rozrosła, a w tym roku pierwszy raz po latach obsypana była pięknymi, wielkimi owocami. Jabłoń również ma mnóstwo pięknych, dużych jabłek. Azalie, różaneczniki i róże świetnie przetrwały zimę i rosną doskonale”. Na podstawie: a)Podaj, na czym polega mikoryza. b)Wyjaśnij, w jaki sposób mikoryza przyczyniła się do polepszenia stanu drzew owocowych i innych roślin opisanych w wypowiedzi. Zadanie 20. (1 pkt) Pierścienice Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Pijawki żywiące się krwią zwierząt wytworzyły w toku ewolucji przystosowania w budowie do pobierania krwi i jej przechowywania. Do cech budowy pijawek (1–3) przyporządkuj ich funkcję adaptacyjną do pasożytnictwa, wybraną spośród podanych (A–D). Cechy ciało opatrzone przyssawkami gruczoły gardzieli wydzielające hirudynę metameryczne uchyłki jelita Funkcja zapobieganie krzepnięciu przechowywanej krwi umożliwianie przymocowania się do żywiciela umożliwianie nacinania skóry żywiciela. zapewnianie magazynowania krwi 1. 2. 3. Zadanie 21. (3 pkt) Stawonogi Podaj/wymień Na rysunkach przedstawiono charakterystycznych przedstawicieli stawonogów. a)Podaj, który z przedstawionych stawonogów (A lub B) należy do gromady owadów, a który – do gromady pajęczaków. A. B. b)Przedstaw dwie, widoczne na rysunkach, charakterystyczne cechy budowy morfologicznej ciała osobników, które pozwalają na odróżnienie owadów od pajęczaków. Zadanie 22. (2 pkt) Kręgowce Układ oddechowy Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij U płazów wymiana gazowa zachodzi w płucach i przez skórę. Udział obydwu tych elementów w wymianie gazowej zależy od środowiska życia płazów. Na uproszczonych rysunkach (I–III) przedstawiono budowę płuc u trzech przedstawicieli płazów. a)Na podstawie rysunków podaj, które płuca są charakterystyczne dla płazów żyjących głównie w wodzie , niemal wyłącznie na lądzie . b)Wyjaśnij, na czym polegała adaptacja budowy płuc w związku z przejściem płazów do życia prawie wyłącznie na lądzie. Zadanie 23. (2 pkt) Anatomia i fizjologia - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) W utrzymaniu homeostazy organizmu uczestniczą różne układy narządów. Na przykład w utrzymaniu pH krwi człowieka na poziomie 7,4 uczestniczą przede wszystkim dwa układy narządów, dzięki którym może się zmieniać stężenie związków chemicznych wpływających na wartość pH krwi. a)Zaznacz związek chemiczny, od którego głównie zależy wartość pH krwi człowieka. dwutlenek węgla glicerol glukoza witamina A b)Wśród podanych układów narządów człowieka podkreśl te dwa, których funkcja ma największy wpływ na wartość pH krwi. nerwowy, oddechowy, pokarmowy, wydalniczy Zadanie 24. (1 pkt) Inżynieria i badania genetyczne Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Genom komórki człowieka składa się z: genomu jądrowego – zawierającego DNA w jądrze komórkowym i genomu mitochondrialnego – zawierającego DNA zlokalizowane w mitochondriach (mtDNA). Geny występujące w genomie mitochondrialnym dziedziczą się niezgodnie z prawami Mendla: dziedziczą się tylko od jednego z rodziców. Dziedziczenie genów zlokalizowanych w DNA mitochondrialnym nazywamy dziedziczeniem pozajądrowym lub dziedziczeniem cytoplazmatycznym. Zaznacz poniżej przypadek, w którym mtDNA (mitochondrialne DNA) nie może być przydatne w identyfikacji osób. Odpowiedź uzasadnij. Analiza mtDNA jest przydatna w badaniu materiału genetycznego szczątków ludzkich po ekshumacji lub ofiar katastrof. Na podstawie analizy mtDNA mężczyzny i dziecka można ustalić (wykluczyć) ojcostwo. W przypadku identyfikacji sprawców zbrodni badanie mtDNA pozwala wykluczyć podejrzanego. Na podstawie analizy mtDNA matki i dziecka można ustalić (wykluczyć) macierzyństwo. Uzasadnienie Zadanie 25. (3 pkt) Dziedziczenie Podaj/wymień Synteza antocyjanów, nadających np. barwę kwiatom, jest w roślinach warunkowana przez allele dwóch genów dziedziczących się niezależnie. Allele dominujące tych genów A i B warunkują wytwarzanie enzymów α i β, odpowiedzialnych za syntezę antocyjanów w dwóch etapach: w I etapie – enzym α odpowiada za wytwarzanie bezbarwnego związku pośredniego, w II etapie– enzym β odpowiada za przekształcanie tego bezbarwnego związku w antocyjan. Allele recesywne tych genów a i b warunkują brak syntezy antocyjanów w odpowiednich etapach. Rośliny o genotypie AABB mają kwiaty czerwone, rośliny o genotypie aabb – kwiaty białe. Do wytworzenia barwnika niezbędna jest obecność przynajmniej jednego allelu dominującego każdego z dwóch tych genów. Na schemacie, w sposób uproszczony, przedstawiono syntezę antocyjanów w roślinie w zależności od alleli warunkujących produkcję enzymów. a)Zapisz genotypy i fenotypy roślin, jeżeli: 1. roślina ma oba allele pierwszego genu recesywne, a oba allele drugiego genu – dominujące. Genotyp Fenotyp 2. roślina ma oba allele pierwszego genu dominujące, a oba allele drugiego genu – recesywne. Genotyp Fenotyp b)Podaj, jaki będzie stosunek roślin o kwiatach czerwonych i białych w potomstwie dwóch podwójnie heterozygotycznych roślin o kwiatach czerwonych (AaBb). Zadanie 26. (1 pkt) Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Płeć muszki owocowej (Drosophila melanogaster) zależy od stosunku liczby chromosomów X do liczby kompletów autosomów (2A): w zygocie XX stosunek ten wynosi 2X : 2A = 1 – samica, w zygocie XY stosunek ten wynosi 1X : 2A = 0,5 – samiec płodny, w zygocie X0 stosunek ten wynosi 1X : 2A = 0,5 – samiec bezpłodny. Określ znaczenie genów znajdujących się na chromosomie Y w kształtowaniu fenotypu samca muszki owocowej. Zadanie 27. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj/wymień Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Przeprowadzono dwa eksperymenty (I i II) dotyczące krzyżowania grochu o różnej barwie strąków. W obydwu eksperymentach skrzyżowano rośliny rodzicielskie (P) o strąkach zielonych z roślinami o strąkach żółtych. Barwa strąków grochu warunkowana jest allelami jednego genu: allel dominujący A warunkuje barwę zieloną, a allel recesywny a warunkuje barwę żółtą. Wyniki eksperymentów: I – wszystkie rośliny pokolenia F1 miały strąki zielone, II – połowa roślin pokolenia F1 miała strąki zielone, a druga połowa – strąki żółte. a)Wpisz genotypy roślin rodzicielskich (P), które krzyżowano w eksperymentach I i II. Eksperyment I Eksperyment II b)Podaj procent roślin w pokoleniu F1, jaki w każdym eksperymencie stanowią homozygoty. Odpowiedzi wybierz spośród niżej podanych. 0% 25% 50% 75% 100% Eksperyment I Eksperyment II Zadanie 28. (1 pkt) Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Pewna odmiana pierwiosnka chińskiego (Primula sinensis) wytwarza kwiaty białe lub czerwone w zależności od temperatury, w której rozwija się roślina. Jeżeli nasiona zebrane z roślin biało kwitnących zostaną wysiane, a powstałe z nich rośliny będą rozwijać się w temperaturze 10-20°C, to wytworzone przez nie kwiaty będą czerwone. Na podstawie: Tablice biologiczne, pod red. K. Grykiel, Gdańsk 2007. Podaj, czy u podłoża przedstawionej zmienności leży zmiana w DNA – odpowiedź uzasadnij. Zadanie 29. (1 pkt) Genetyka - pozostałe Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Nawet całkowita eliminacja homozygot recesywnych nie może doprowadzić do usunięcia allelu recesywnego z puli genowej populacji. Na wykresie przedstawiono zmniejszanie się częstości allelu recesywnego w kolejnych pokoleniach przy całkowitej eliminacji homozygot recesywnych w każdym pokoleniu. Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij przyczynę zmniejszania się częstości allelu recesywnego w kolejnych pokoleniach. Zadanie 30. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Dryf genetyczny polega na kierunkowej zmianie frekwencji genów w populacji. Zjawisko to spowodowane jest wyłącznie powtarzającymi się procesami o charakterze losowym. Na przykład w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku liczebność populacji słonia morskiego północnego (Mirounga angustirostris) oceniana była na 20 osobników. Przyczyną niskiej liczebności populacji były intensywne polowania na te zwierzęta. Dzięki podjętym na początku XX wieku działaniom ochronnym populacja tego gatunku obecnie liczy około 30 tys. zwierząt. Badania wykazują, że odznaczają się one bardzo małą różnorodnością genetyczną. Na podstawie: http:// a)Zaznacz poniżej przypadek dryfu genetycznego, którego przykład opisano w tekście, i wyjaśnij, na czym ten przypadek polega. efekt założyciela efekt wąskiego gardła b)Określ przyczynę małej różnorodności genetycznej współczesnych słoni morskich. Zadanie 31. (3 pkt) Ekologia Mszaki Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W celu zbadania struktury populacji dwupiennego mchu płonnika pospolitego (Polytrichum commune) wycięto z podłoża, jego naturalnego stanowiska w lesie, kilka kwadratów o boku 15 cm. Pobranie materiału badawczego nastąpiło pod koniec lata, gdy na ulistnionych pędach rozwinięte już były sporofity. Ulistnione pędy tego mchu to zazwyczaj pojedyncze łodyżki. Następnie nożyczkami ścięto blisko podłoża wszystkie pędy płonnika i rozdzielono je na następujące grupy: pędy żeńskie, pędy męskie i niedojrzałe, pędy rozgałęzione i martwe. Na podstawie przeprowadzonego badania można określić niektóre cechy populacji np. liczebność, zagęszczenie, strukturę przestrzenną. a)Podaj cechę pozwalającą odróżnić makroskopowo zapłodnione gametofity żeńskie od wszystkich pozostałych. b)Spośród wymienionych w tekście cech populacji, które można określić na podstawie przeprowadzonego badania, wybierz i zdefiniuj dwie. Zadanie 32. (2 pkt) Ekologia Podaj/wymień Przykładem współżycia opartego na obustronnej korzyści jest symbioza niektórych gatunków akacji i żyjących na nich mrówek. Akacje mają duże ciernie wypełnione miękką tkanką, w których mrówki drążą komory mieszkalne. Mrówki patrolują liście oraz gałęzie akacji i atakują każdego, kto próbuje zjadać liście lub korę drzewa, niszczą również każdą obcą roślinę dotykającą drzewa akacjowego, oczyszczają też z roślin powierzchnię ziemi wokół drzewa, na którym żyją. Podstawowym źródłem białka i tłuszczu dla mrówek są specjalne ciałka wyrastające na zakończeniach liści akacji, a źródłem cukru – wydzielina powstająca u nasady jej ogonków liściowych. Na podstawie informacji z tekstu wymień dwie korzyści odnoszone przez populację akacji w opisanej symbiozie. Zadanie 33. (1 pkt) Ekologia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Zaznacz to zdanie dotyczące obiegu węgla w przyrodzie, które jest fałszywe. Oddychanie i fotosynteza są procesami odpowiedzialnymi za obieg węgla w skali globalnej. Producenci i konsumenci pobierają CO2 do wytwarzania substancji niezbędnych do życia, a nadmiar tego gazu uwalniają do atmosfery i hydrosfery. Podstawową formą krążącego węgla są związki organiczne – większość obiegu CO2 miejsce w organizmach. W wodach śródlądowych i w oceanicznych węgiel występuje w postaci jonów wodorowęglanowych, powstałych w wyniku rozpuszczania się CO2 w wodzie. Zadanie 34. (2 pkt) Ekologia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Sukcesje ekosystemów, niezależnie od tego, gdzie zachodzą – na lądzie, w wodach śródlądowych czy w morzach, i niezależnie od tego, jakiego są rodzaju – pierwotne czy wtórne, mają pewne cechy wspólne. Zaznacz dwie cechy wspólne obydwu rodzajom sukcesji. W wyniku sukcesji ekosystem powstaje zupełnie od nowa. Sukcesji zazwyczaj towarzyszą wzbogacanie i wzrost różnorodności ekosystemu. W trakcie sukcesji maleje liczba poziomów troficznych i łańcuchów pokarmowych. W trakcie sukcesji organizmy przekształcają środowisko, i w rezultacie czyniąprzydatnym dla innych organizmów, które są często silniejsze konkurencyjnie i je wypierają. W ciągu sukcesyjnym kolejne, coraz to starsze, stadia zawierają coraz mniej detrytusu i próchnicy. Zadanie 35. (1 pkt) Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Poniżej podano przykłady działań, dzięki którym może być chroniona różnorodność biologiczna. Zaznacz działanie odnoszące się do ochrony biernej. Odpowiedź uzasadnij. Powstrzymywanie sukcesji naturalnej zbiorowisk półnaturalnych. Przywracanie odpowiednich warunków zmienionych np. rolniczo, siedlisk. Regularne obserwacje zbiorowisk na określonych obszarach i ocena ich stanu. Wspomaganie odnowy populacji ginących gatunków, np. przez ich restytucję. Uzasadnienie Matura 2014: chemia. Poziom podstawowy i rozszerzony już dziś. Na zdawanie tego przedmiotu zdecydowało się ponad 30 tysięcy maturzystów. Czy to był dobry wybór? Piszcie, jak 2014: chemia. Poziom podstawowy i rozszerzonyO godz. 9 rozpoczęła się matura z chemii. Na jej zdawanie zdecydowało się 31 tys. tegorocznych abiturientów. Powodzenia!Matura 2014: chemia. Poziom podstawowy i rozszerzonyZarówno poziom podstawowy, jak i rozszerzony rozpoczęły się o godz. 9. Maturzyści będą mieć 120 minut (podstawa)lub 150 minut (rozszerzenie), aby rozwiązać zadania związane np. z doświadczeniami chemicznymi, reakcjami, związkami organicznymi i także: Matura 2014: język rosyjski. Dziś poziom podstawowy i rozszerzonyW części podstawowej do uzyskania jest 50 punktów, na rozszerzeniu - 60 pkt. Trzymamy kciuki!Powodzenia!Polecane ofertyMateriały promocyjne partnera Strona głównaZadania maturalne z chemiiMatura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) Kategoria: Metale Typ: Napisz równanie reakcji Gal jest metalem, który roztwarza się w mocnych kwasach oraz mocnych zasadach. W reakcjach tych tworzy sole, przechodząc na stopień utlenienia III. Drugi produkt tych reakcji jest taki sam jak w reakcjach glinu z mocnymi kwasami i zasadami. Poniżej przedstawiono schemat reakcji galu z mocnymi kwasami i zasadami. Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji oznaczonych numerami 1 i 2. Rozwiązanie Schemat punktowania: 2 p. – poprawne napisanie równań dwóch reakcji w formie jonowej skróconej 1 p. – poprawne napisanie jednego równania reakcji w formie jonowej skróconej 0 p. – błędny zapis równań reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) lub brak odpowiedzi Poprawna odpowiedź: 1: 2Ga + 6H3O+ + 6H2O → 2[Ga(H2O)6]3+ + 3H2 lub 2Ga + 6H+ 12H2O → 2[Ga(H2O)6]3+ + 3H2 2: 2Ga + 2OH– + 6H2O → 2[Ga(OH)4]– + 3H2 Zadanie 1. (2 pkt) Układ okresowy pierwiastków Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na rysunku przedstawiono schemat układu okresowego pierwiastków (bez lantanowców i aktynowców), na którym umieszczono strzałki A i B odpowiadające kierunkom zmian wybranych wielkości charakteryzujących pierwiastki chemiczne. Podkreśl wszystkie wymienione poniżej wielkości, których wzrost wskazują strzałki oznaczone literami A i B. Dla pierwiastków 1. grupy strzałka A wskazuje kierunek wzrostu najwyższego stopnia utlenienia promienia atomowego promienia jonowego Dla pierwiastków grup 1.–2. i 13.–17. okresu III strzałka B wskazuje kierunek wzrostu najwyższego stopnia utlenienia promienia atomowego charakteru metalicznego Zadanie 2. (1 pkt) Układ okresowy pierwiastków Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na poniższym schemacie układu okresowego pierwiastków (bez lantanowców i aktynowców) zaznaczono położenie trzech pierwiastków oznaczonych numerami I, II oraz III. Wypełnij tabelę, wpisując literę P, jeżeli informacja jest prawdziwa, lub literę F, jeżeli jest fałszywa. Informacja P/F 1. Pierwiastek I jest aktywnym metalem. Tworzy wodorek, w którym wodór przyjmuje stopień utlenienia równy – I. 2. Atomy pierwiastka II mają silniejszą tendencję do przyłączania elektronu niż atomy pierwiastka III. W konsekwencji pierwiastek II jest silniejszym utleniaczem niż pierwiastek III. 3. Wodorki pierwiastków II oraz III, rozpuszczając się w wodzie, ulegają dysocjacji jonowej. Stala dysocjacji wodorku pierwiastka II jest większa od stałej dysocjacji wodorku pierwiastka III. Zadanie 3. (2 pkt) Układ okresowy pierwiastków Masa atomowa, cząsteczkowa i molowa Podaj/wymień Na poniższym wykresie przedstawiono zależność pewnej makroskopowej wielkości charakteryzującej pierwiastki chemiczne w funkcji ich liczby atomowej Z. a)Opisz oś pionową wykresu, podając nazwę tej wielkości oraz jednostkę, w jakiej jest ona wyrażana. Opis osi pionowej: Pierwsza energia jonizacji E1 to najmniejsza energia potrzebna do oddzielenia pierwszego (o najwyższej energii) elektronu od atomu. Poniższy wykres przedstawia zależność pierwszej energii jonizacji atomów pierwiastków z czterech pierwszych okresów układu okresowego od liczby atomowej Z tych pierwiastków. Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997 b)Uzupełnij zdanie. Wybierz i podkreśl numer grupy pierwiastków spośród podanych w nawiasie. W danym okresie układu okresowego największą wartość pierwszej energii jonizacji E1 mają pierwiastki (pierwszej / trzeciej / siedemnastej / osiemnastej) grupy. Zadanie 4. (1 pkt) Masa atomowa, cząsteczkowa i molowa Oblicz W poniższej tabeli przedstawiono masy atomowe i zawartość procentową trwałych izotopów galu występujących w przyrodzie. Symbol Masa atomowa izotopu, u Zawartość procentowa, % 69Ga 68,9 60,1 71Ga 70,9 39,9 Na podstawie: J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. Oblicz masę atomową galu. Wynik zaokrąglij do pierwszego miejsca po przecinku. Zadanie 5. (1 pkt) Izotopy i promieniotwórczość Napisz równanie reakcji Radioaktywny izotop galu o liczbie masowej równej 67 jest stosowany w medycynie nuklearnej. Otrzymuje się go w reakcji zachodzącej podczas bombardowania protonami jąder izotopu cynku o liczbie masowej równej 68. Napisz równanie opisanego procesu, uzupełniając poniższy schemat. Zadanie 6. (1 pkt) Elektrony w atomach, orbitale Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) W stanie podstawowym atom galu ma jeden niesparowany elektron. Uzupełnij zdania. Wybierz i podkreśl symbol typu podpowłoki oraz wartość głównej i pobocznej liczby kwantowej spośród podanych w nawiasach. Niesparowany elektron atomu galu w stanie podstawowym należy do podpowłoki typu (s / p / d). Gówna liczba kwantowa n opisująca stan tego elektronu wynosi (2 / 3 / 4), a poboczna liczba kwantowa l jest równa (0 / 1 / 2 / 3). Zadanie 7. (2 pkt) Metale Napisz równanie reakcji Gal jest metalem, który roztwarza się w mocnych kwasach oraz mocnych zasadach. W reakcjach tych tworzy sole, przechodząc na stopień utlenienia III. Drugi produkt tych reakcji jest taki sam jak w reakcjach glinu z mocnymi kwasami i zasadami. Poniżej przedstawiono schemat reakcji galu z mocnymi kwasami i zasadami. Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji oznaczonych numerami 1 i 2. Zadanie 8. (2 pkt) Stechiometryczny stosunek reagentów Oblicz Po wrzuceniu 0,720 g magnezu do 0,150 dm3 kwasu solnego o stężeniu 0,120 mol · dm–3 zaszła reakcja opisana równaniem: Mg + 2H3O+ → Mg2+ + H2 + 2H2O Oblicz stężenie molowe kwasu solnego w momencie, gdy przereagowało 20% masy magnezu. W obliczeniach przyjmij, że objętość roztworu się nie zmienia. Wynik podaj z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku. Zadanie 9. (2 pkt) Rodzaje wiązań i ich właściwości Narysuj/zapisz wzór Kwas ortoborowy H3BO3 jest bardzo słabym jednoprotonowym kwasem, który w roztworach wodnych działa nie jako donor protonów, lecz jako akceptor jonów wodorotlenkowych, reagując z wodą zgodnie z równaniem: H3BO3 + 2H2O ⇄ H3O+ + [B(OH)4]– Stała równowagi tej reakcji jest równa 5,8 · 10–10. W obecności środków odciągających wodę, np. stężonego H2SO4, kwas ortoborowy tworzy z alkoholami estry. Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. Narysuj wzór elektronowy cząsteczki kwasu ortoborowego, oznaczając kreskami wiązania oraz wolne pary elektronowe. Wyjaśnij, dlaczego kwas borowy jest akceptorem jonów wodorotlenkowych. Wzór: Wyjaśnienie: Zadanie 10. (1 pkt) Rodzaje wiązań i ich właściwości Podaj/wymień Kwas ortoborowy H3BO3 jest bardzo słabym jednoprotonowym kwasem, który w roztworach wodnych działa nie jako donor protonów, lecz jako akceptor jonów wodorotlenkowych, reagując z wodą zgodnie z równaniem: H3BO3 + 2H2O ⇄ H3O+ + [B(OH)4]– Stała równowagi tej reakcji jest równa 5,8 · 10–10. W obecności środków odciągających wodę, np. stężonego H2SO4, kwas ortoborowy tworzy z alkoholami estry. Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. Nazwij typ wiązania (ze względu na sposób jego powstawania), jakie tworzy się między atomem boru w cząsteczce kwasu ortoborowego i anionem wodorotlenkowym. Zadanie 11. (1 pkt) Reakcje i właściwości kwasów i zasad Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Kwas ortoborowy H3BO3 jest bardzo słabym jednoprotonowym kwasem, który w roztworach wodnych działa nie jako donor protonów, lecz jako akceptor jonów wodorotlenkowych, reagując z wodą zgodnie z równaniem: H3BO3 + 2H2O ⇄ H3O+ + [B(OH)4]– Stała równowagi tej reakcji jest równa 5,8 · 10–10. W obecności środków odciągających wodę, np. stężonego H2SO4, kwas ortoborowy tworzy z alkoholami estry. Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. Według teorii Arrheniusa kwasy to związki dysocjujące w roztworze wodnym na kationy wodoru i aniony reszty kwasowej. Brønsted zdefiniował kwasy jako donory protonów. Oznacza to, że kwasy to cząsteczki i jony oddające proton. Zgodnie z teorią Lewisa kwasem nazywamy atom, cząsteczkę lub jon będący akceptorem jednej lub kilku par elektronów. Wybierz teorię kwasów i zasad, zgodnie z którą H3BO3 – na podstawie reakcji z wodą opisanej powyżej – jest kwasem. Uzupełnij poniższe zdanie, podkreślając nazwisko autora tej teorii. Na podstawie opisanej reakcji z wodą można stwierdzić, że H3BO3 jest kwasem według teorii kwasów i zasad (Arrheniusa / Brønsteda / Lewisa). Zadanie 12. (1 pkt) Estry i tłuszcze Napisz równanie reakcji Kwas ortoborowy H3BO3 jest bardzo słabym jednoprotonowym kwasem, który w roztworach wodnych działa nie jako donor protonów, lecz jako akceptor jonów wodorotlenkowych, reagując z wodą zgodnie z równaniem: H3BO3 + 2H2O ⇄ H3O+ + [B(OH)4]– Stała równowagi tej reakcji jest równa 5,8 · 10–10. W obecności środków odciągających wodę, np. stężonego H2SO4, kwas ortoborowy tworzy z alkoholami estry. Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. Napisz, posługując się wzorami półstrukturalnymi (grupowymi) związków organicznych, równanie reakcji kwasu ortoborowego z metanolem, w której stosunek molowy kwasu do alkoholu jest równy 1 : 3. Zadanie 13. (2 pkt) Energetyka reakcji Oblicz W tabeli podano wartości standardowej molowej entalpii trzech reakcji. Równanie reakcji Standardowa molowa entalpia C2H6 (g) + 312O2 (g) → 2CO2 (g) + 3H2O (c) Δsp HoC2H6 = −1560,7 kJ ⋅ mol−1 C2H4 (g) + 3O2 (g) → 2CO2 (g) + 2H2O (c) Δsp HoC2H4 = −1411,2 kJ ⋅ mol−1 H2 (g) + 12O2 (g) → H2O (c) Δtw HoH2O = −285,8 kJ ⋅ mol−1 J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. Na podstawie powyższych danych oblicz standardową molową entalpię reakcji uwodornienia etenu Hox, która zachodzi zgodnie z równaniem: C2H4 (g) + H2 (g) → C2H6 (g) Wynik podaj z dokładnością do pierwszego miejsca po przecinku. Zadanie 14. (1 pkt) Kwasy karboksylowe Podaj/wymień Kwas cytrynowy (kwas 2-hydroksypropano-1,2,3-trikarboksylowy) o składzie C6H8O7 spełnia ważną funkcję w metabolizmie organizmów jako produkt przejściowy cyklu Krebsa, w którym ulega izomeryzacji do kwasu izocytrynowego o następującym wzorze: Podaj nazwę systematyczną kwasu izocytrynowego. Zadanie 15. (1 pkt) Kwasy karboksylowe Narysuj/zapisz wzór Kwas cytrynowy (kwas 2-hydroksypropano-1,2,3-trikarboksylowy) o składzie C6H8O7 spełnia ważną funkcję w metabolizmie organizmów jako produkt przejściowy cyklu Krebsa, w którym ulega izomeryzacji do kwasu izocytrynowego o następującym wzorze: Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) kwasu cytrynowego. Zadanie 16. (2 pkt) Izomeria optyczna Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Kwas cytrynowy (kwas 2-hydroksypropano-1,2,3-trikarboksylowy) o składzie C6H8O7 spełnia ważną funkcję w metabolizmie organizmów jako produkt przejściowy cyklu Krebsa, w którym ulega izomeryzacji do kwasu izocytrynowego o następującym wzorze: Przeanalizuj budowę cząsteczek kwasu cytrynowego i izocytrynowego ze względu na możliwość wystąpienia enancjomerii (izomerii optycznej). Wpisz w tabeli liczbę asymetrycznych atomów węgla w cząsteczkach tych kwasów oraz liczbę enancjomerów (izomerów optycznych) lub zaznacz ich brak. Kwas Liczba asymetrycznych atomów węgla Liczba enancjomerów cytrynowy izocytrynowy Zadanie 17. (2 pkt) Energetyka reakcji Reakcje i właściwości kwasów i zasad Napisz równanie reakcji Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Do wodnego roztworu kwasu cytrynowego dodano nadmiar wodnego roztworu wodorowęglanu sodu NaHCO3. Stwierdzono, że temperatura mieszaniny poreakcyjnej jest znacznie niższa niż temperatura roztworów przed ich zmieszaniem. Zaobserwowano także wydzielanie bezbarwnego gazu. a)Spośród podanych zależności wybierz i podkreśl tę, która jest prawdziwa dla entalpii procesu dokonującego się w opisanym doświadczeniu. ΔH 0 b)Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji, która zaszła w czasie doświadczenia. Przyjmij, że kwas cytrynowy przereagował z wodorowęglanem sodu w stosunku molowym 1 : 3. Zastosuj następujący wzór kwasu cytrynowego: C3H4(OH)(COOH)3. Zadanie 18. (2 pkt) Rozpuszczalność substancji Oblicz W temperaturze 20°C rozpuszczalność uwodnionego węglanu sodu o wzorze Na2CO3·10H2O wynosi 21,5 grama w 100 gramach wody. Oblicz, jaki procent masy roztworu nasyconego w temperaturze 20°C stanowi masa soli bezwodnej Na2CO3. Wynik podaj z dokładnością do pierwszego miejsca po przecinku. Zadanie 19. (1 pkt) Związki organiczne zawierające azot - pozostałe Napisz równanie reakcji Wytrącanie trudno rozpuszczalnych siarczków metali jest ważną metodą analityczną. W tych reakcjach jako odczynnik stosowany jest siarkowodór, który uzyskuje się w wyniku hydrolizy amidu kwasu tiooctowego (tioacetamidu) o wzorze W wyniku hydrolizy tioacetamidu powstają siarkowodór i etanian (octan) amonu. Na podstawie: J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa, Warszawa 2001. Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji hydrolizy tioacetamidu, posługując się wzorami półstrukturalnymi (grupowymi) reagentów organicznych. Zadanie 21. (1 pkt) Rozpuszczalność substancji Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Siarczki są solami słabego kwasu siarkowodorowego, dlatego możliwość ich wytrącenia zależy nie tylko od iloczynu rozpuszczalności, lecz także od pH roztworu. W roztworach o niskim pH stężenie jonów siarczkowych jest bardzo małe, więc stężenie jonów metalu musi być odpowiednio duże, aby został przekroczony iloczyn rozpuszczalności. Dla roztworu o znanym pH można obliczyć najmniejsze stężenie molowe kationów danego metalu c, jakie musi istnieć w roztworze o tym pH, aby zaczął się wytrącać osad siarczku tego metalu. Na poniższym wykresie przedstawiono zależność logarytmu z najmniejszego stężenia c kationów Cu2+ i Zn2+ (log c), przy którym następuje strącanie siarczków miedzi(II) i cynku, od pH roztworu. Na podstawie: J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa, Warszawa 2001. Przygotowano dwa roztwory wodne, których pH było równe 1. Roztwór I zawierał jony Zn2+ o stężeniu c równym 10–5 mol · dm–3, a roztwór II zawierał jony Cu2+ o stężeniu c równym 10–5 mol · dm–3. Czy w roztworze I wytrąci się osad ZnS, a w roztworze II osad CuS? Wpisz TAK albo NIE w odpowiednie rubryki tabeli. W roztworze I wytrąci się osad ZnS. W roztworze II wytrąci się osad CuS. Zadanie 22. (1 pkt) Reakcje i właściwości kwasów i zasad Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Nadtlenek wodoru H2O2 jest gęstą, syropowatą cieczą, która miesza się z wodą w każdym stosunku. W roztworach wodnych ulega w niewielkim stopniu dysocjacji według równania: H2O2 + H2O ⇄ HO−2 + H3O+ Przestrzenne rozmieszczenie atomów w cząsteczce nadtlenku wodoru ilustruje poniższy rysunek. Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. Korzystając z informacji na temat dysocjacji nadtlenku wodoru w wodzie, wypełnij tabelę, wpisując literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli jest fałszywe. Lp. Zdanie P/F 1. Nadtlenek wodoru jest kwasem Brønsteda, a sprzężoną z nim zasadą jest jon OH–. 2. Woda jest akceptorem protonów pochodzących od sprzężonego z nią kwasu Brønsteda, którym jest nadtlenek wodoru. 3. Cząsteczka H2O2 i jon HO−2 stanowią sprzężoną parę kwas – zasada w ujęciu teorii Brønsteda. Zadanie 23. (3 pkt) Rodzaje wiązań i ich właściwości Hybrydyzacja orbitali i kształt cząsteczek Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Nadtlenek wodoru H2O2 jest gęstą, syropowatą cieczą, która miesza się z wodą w każdym stosunku. W roztworach wodnych ulega w niewielkim stopniu dysocjacji według równania: H2O2 + H2O ⇄ HO−2 + H3O+ Przestrzenne rozmieszczenie atomów w cząsteczce nadtlenku wodoru ilustruje poniższy rysunek. Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. Korzystając z informacji na temat struktury cząsteczki nadtlenku wodoru, uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedno określenie spośród podanych w każdym nawiasie. W cząsteczce nadtlenku wodoru atomy wodoru połączone są z atomami tlenu wiązaniami kowalencyjnymi (spolaryzowanymi / niespolaryzowanymi), a między atomami tlenu występuje wiązanie kowalencyjne (spolaryzowane / niespolaryzowane). Cząsteczka nadtlenku wodoru jest (polarna / niepolarna). Kształt cząsteczki nadtlenku wodoru można wyjaśnić, jeśli się założy hybrydyzację typu (sp3 / sp2 / sp) walencyjnych orbitali atomowych tlenu. Zadanie 24. (2 pkt) Reakcje utleniania i redukcji - ogólne Podaj/zinterpretuj przebieg reakcji Do probówek zawierających zakwaszone roztwory wodne odpowiednio manganianu(VII) potasu (probówka I) i jodku potasu (probówka II) dodano roztwór wodny nadtlenku wodoru. Zaobserwowano zmiany barwy zawartości obu probówek i inne objawy świadczące o przebiegu reakcji chemicznych. W tabeli podano wartości standardowych potencjałów wybranych układów redoks. Równanie reakcji Standardowy potencjał E°, V H2O2 + 2H+ + 2e− ⇄ 2H2O 1,766 MnO−4 + 8H+ + 5e− ⇄ Mn2+ + 4H2O 1,507 O2 + 2H+ + 2e− ⇄ H2O2 0,695 I2 + 2e− ⇄ 2I− 0,536 J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. Opisz obserwowane zmiany barw, które świadczą o przebiegu reakcji w probówkach I i II (uwzględnij barwę zawartości obu probówek przed reakcją i po jej zajściu). Probówka I: Probówka II: Zadanie 25. (2 pkt) Reakcje utleniania i redukcji - ogólne Podaj/wymień Do probówek zawierających zakwaszone roztwory wodne odpowiednio manganianu(VII) potasu (probówka I) i jodku potasu (probówka II) dodano roztwór wodny nadtlenku wodoru. Zaobserwowano zmiany barwy zawartości obu probówek i inne objawy świadczące o przebiegu reakcji chemicznych. W tabeli podano wartości standardowych potencjałów wybranych układów redoks. Równanie reakcji Standardowy potencjał E°, V H2O2 + 2H+ + 2e− ⇄ 2H2O 1,766 MnO−4 + 8H+ + 5e− ⇄ Mn2+ + 4H2O 1,507 O2 + 2H+ + 2e− ⇄ H2O2 0,695 I2 + 2e− ⇄ 2I− 0,536 J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. Podaj wzór chemiczny utleniacza i reduktora w reakcjach zachodzących w probówkach I i II. Probówka Wzór utleniacza Wzór reduktora I II Zadanie 26. (2 pkt) Bilans elektronowy Napisz równanie reakcji Do probówek zawierających zakwaszone roztwory wodne odpowiednio manganianu(VII) potasu (probówka I) i jodku potasu (probówka II) dodano roztwór wodny nadtlenku wodoru. Zaobserwowano zmiany barwy zawartości obu probówek i inne objawy świadczące o przebiegu reakcji chemicznych. W tabeli podano wartości standardowych potencjałów wybranych układów redoks. Równanie reakcji Standardowy potencjał E°, V H2O2 + 2H+ + 2e− ⇄ 2H2O 1,766 MnO−4 + 8H+ + 5e− ⇄ Mn2+ + 4H2O 1,507 O2 + 2H+ + 2e− ⇄ H2O2 0,695 I2 + 2e− ⇄ 2I− 0,536 J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji chemicznych, które przebiegły w probówkach I i II. Probówka I: Probówka II: Zadanie 27. (2 pkt) Energetyka reakcji Elektrochemia - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Oblicz Jeżeli w reakcji redoks biorą udział jony H+, to potencjał układu zależy od stężenia tych jonów, czyli od pH roztworu. Dla takich układów potencjał odnosi się do roztworów, w których cH+ = 1 mol · dm–3, a więc pH = 0. Wartości potencjałów redoks wielu ważnych biologicznie układów utleniacz – reduktor przedstawiane są dla przyjętego przez biochemików stanu, w którym pH = 7, p = 1013 hPa, T = 298 K. Różnica pH roztworu wpływa na wartość potencjału półogniwa. Potencjał półogniwa wodorowego EH2/H+ w środowisku o pH różnym od zera można obliczyć (w woltach), korzystając z następującej zależności: EH2/H+ = EoH2/H+ + 0,06 log cH+ gdzie EoH2/H+ oznacza potencjał standardowy półogniwa wodorowego. Na podstawie: Lubert Stryer, Biochemia, Warszawa 2003 oraz Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007. a)Oblicz potencjał półogniwa wodorowego w stanie, w którym pH = 7, p = 1013 hPa, T = 298 K. Poniżej przedstawiono równania reakcji i potencjały redoks dwóch układów biologicznych dla pH = 7, p = 1013 hPa, T = 298 K. Równanie reakcji Potencjał E, V 12 + O2 + 2H+ + 2e– ⇄ H2O NAD+ + H+ + 2e− ⇄ NADH b) Oceń, czy reakcja zilustrowana równaniem H2O + NAD+ → 12O2 + H+ + NADH zachodzi samorzutnie, czy do jej zajścia konieczne jest dostarczenie energii. Uzupełnij poniższe zdanie: wybierz i podkreśl jedno określenie w każdym nawiasie. Aby mogła zajść opisana reakcja, (jest / nie jest) konieczne dostarczenie energii, ponieważ woda jest reduktorem (silniejszym / słabszym) niż NADH. Zadanie 28. (2 pkt) Elektroliza Oblicz Elektroliza wodnego roztworu chlorku sodu na elektrodach grafitowych przebiega zgodnie z równaniem: 2NaCl + 2H2O prąd elektryczny 2NaOH + H2 + Cl2 Oblicz, ile sekund trwała elektroliza, jeśli otrzymano 10 cm3 wodoru (w przeliczeniu na warunki normalne), a natężenie prądu przepuszczanego przez elektrolizer wynosiło 1 A. Stała Faradaya F = 96500 C · mol–1. Wynik zaokrąglij do liczb całkowitych. Zadanie 29. (3 pkt) Węglowodory aromatyczne Narysuj/zapisz wzór Poniżej przedstawiono ciąg przemian prowadzących do powstania cykloheksenu. ClCH2-(CH2)4-CH2Cl + Zn, etanol A + Cl2, światło B + KOH, etanol/ogrzewanie cykloheksen Uzupełnij tabelę, wpisując wzory półstrukturalne (grupowe) lub uproszczone związków organicznych oznaczonych na schemacie literami A i B oraz wzór cykloheksenu. Związek A Związek B Cykloheksen Zadanie 30. (1 pkt) Właściwości fizyczne cieczy i gazów Podaj/wymień Benzen wrze pod cienieniem 1000 hPa (1 bar) w temperaturze 352,2 K. Standardowa molowa entalpia parowania benzenu w temperaturze przemiany wynosi 30,8 kJ · mol–1. Atkins, Chemia fizyczna, Warszawa 2001. Na podstawie powyższej informacji oceń, czy skraplanie benzenu w temperaturze 352,2 K jest przemianą egzo- czy endotermiczną. Zadanie 31. (1 pkt) Szybkość reakcji Napisz równanie reakcji Reakcja kwasu etanowego (octowego) z etanolem prowadzona w obecności mocnego kwasu jest reakcją odwracalną, która przebiega według równania: CH3COOH + CH3CH2OH H+ CH3COOCH2CH3 + H2O Stężeniowa stała równowagi tej reakcji w temperaturze 25°C wynosi Kc = 4,0. Badając kinetykę reakcji kwasu etanowego z etanolem w środowisku wodnym, stwierdzono, że względny rząd reakcji dla etanolu i kwasu etanowego wynosi 1, a całkowity rząd reakcji jest równy 2. Rząd reakcji ze względu na wybrany substrat to wykładnik potęgi, w której stężenie molowe danego substratu występuje w równaniu kinetycznym tej reakcji. Na podstawie: P. Mastalerz, Chemia organiczna, Wrocław 2000. Napisz równanie kinetyczne opisanej reakcji estryfikacji. Zadanie 32. (2 pkt) Struktura atomu - ogólne Stechiometryczny stosunek reagentów Oblicz Reakcja kwasu etanowego (octowego) z etanolem prowadzona w obecności mocnego kwasu jest reakcją odwracalną, która przebiega według równania: CH3COOH + CH3CH2OH H+ CH3COOCH2CH3 + H2O Stężeniowa stała równowagi tej reakcji w temperaturze 25°C wynosi Kc = 4,0. Badając kinetykę reakcji kwasu etanowego z etanolem w środowisku wodnym, stwierdzono, że względny rząd reakcji dla etanolu i kwasu etanowego wynosi 1, a całkowity rząd reakcji jest równy 2. Rząd reakcji ze względu na wybrany substrat to wykładnik potęgi, w której stężenie molowe danego substratu występuje w równaniu kinetycznym tej reakcji. Na podstawie: P. Mastalerz, Chemia organiczna, Wrocław 2000. W naczyniu o objętości V zmieszano w temperaturze 25°C 1 mol kwasu etanowego i 1 mol etanolu. Do otrzymanej mieszaniny dodano niewielką ilość stężonego kwasu siarkowego(VI). Oblicz, ile moli kwasu etanowego pozostało w mieszaninie po ustaleniu się stanu równowagi. Zadanie 33. (1 pkt) Wpływ czynników na przebieg reakcji Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Reakcja kwasu etanowego (octowego) z etanolem prowadzona w obecności mocnego kwasu jest reakcją odwracalną, która przebiega według równania: CH3COOH + CH3CH2OH H+ CH3COOCH2CH3 + H2O Stężeniowa stała równowagi tej reakcji w temperaturze 25°C wynosi Kc = 4,0. Badając kinetykę reakcji kwasu etanowego z etanolem w środowisku wodnym, stwierdzono, że względny rząd reakcji dla etanolu i kwasu etanowego wynosi 1, a całkowity rząd reakcji jest równy 2. Rząd reakcji ze względu na wybrany substrat to wykładnik potęgi, w której stężenie molowe danego substratu występuje w równaniu kinetycznym tej reakcji. Na podstawie: P. Mastalerz, Chemia organiczna, Wrocław 2000. Podkreśl wszystkie wymienione poniżej działania, które spowodują zwiększenie wydajności opisanej reakcji estryfikacji w temperaturze 25°C. dodanie etanolu dodanie wody dodanie katalizatora dodanie obojętnej wobec reagentów substancji higroskopijnej Zadanie 35. (1 pkt) Aminokwasy Podaj/wymień W poniższej tabeli przedstawiono wybrane dane na temat czterech aminokwasów białkowych. Symbol pI oznacza punkt izoelektryczny, który jest taką wartością pH roztworu, w którym stężenie jonu obojnaczego osiąga maksymalną wartość, natomiast stężenia formy anionowej i kationowej mają jednakową, najmniejszą wartość. J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. Określ liczbę wszystkich możliwych organicznych niecyklicznych produktów kondensacji jednej cząsteczki alaniny z jedną cząsteczką kwasu asparaginowego. Zadanie 36. (1 pkt) Aminokwasy Narysuj/zapisz wzór W poniższej tabeli przedstawiono wybrane dane na temat czterech aminokwasów białkowych. Symbol pI oznacza punkt izoelektryczny, który jest taką wartością pH roztworu, w którym stężenie jonu obojnaczego osiąga maksymalną wartość, natomiast stężenia formy anionowej i kationowej mają jednakową, najmniejszą wartość. J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. Napisz wzór tej formy fenyloalaniny, której stężenie jest największe w roztworze o pH równym 5,48. Zadanie 37. (2 pkt) Aminokwasy Zaprojektuj doświadczenie Podaj/zinterpretuj przebieg reakcji W poniższej tabeli przedstawiono wybrane dane na temat czterech aminokwasów białkowych. Symbol pI oznacza punkt izoelektryczny, który jest taką wartością pH roztworu, w którym stężenie jonu obojnaczego osiąga maksymalną wartość, natomiast stężenia formy anionowej i kationowej mają jednakową, najmniejszą wartość. J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. Zaplanuj doświadczenie, którego przebieg pozwoli na odróżnienie alaniny od fenyloalaniny. a)Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia, wpisując nazwę odczynnika, po którego dodaniu do obu probówek i ogrzaniu ich zawartości możliwe będzie zaobserwowanie różnic w przebiegu doświadczenia z udziałem alaniny i fenyloalaniny. Odczynnik wybierz spośród następujących: wodny roztwór chlorku żelaza(III) świeżo strącony wodorotlenek miedzi(II) wodny roztwór wodorotlenku sodu z fenoloftaleiną rozcieńczony kwas solny z oranżem metylowym mieszanina stężonych kwasów: azotowego(V) i siarkowego(VI) b)Opisz zmiany możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia, pozwalające na odróżnienie alaniny od fenyloalaniny. Probówka I: Probówka II: Zadanie 38. (1 pkt) Aminokwasy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W poniższej tabeli przedstawiono wybrane dane na temat czterech aminokwasów białkowych. Symbol pI oznacza punkt izoelektryczny, który jest taką wartością pH roztworu, w którym stężenie jonu obojnaczego osiąga maksymalną wartość, natomiast stężenia formy anionowej i kationowej mają jednakową, najmniejszą wartość. J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001. Wskaż przyczynę różnicy wartości punktu izoelektrycznego kwasu asparaginowego i lizyny. Zadanie 39. (1 pkt) Disacharydy Podaj/zinterpretuj przebieg reakcji Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Poniżej przedstawiono wzory (w projekcji Hawortha) dwóch disacharydów: maltozy i sacharozy. W oddzielnych probówkach przygotowano wodne roztwory maltozy oraz sacharozy i dodano do nich świeżo strącony wodorotlenek miedzi(II). Następnie zawartość obu probówek zalkalizowano i ogrzano. W warunkach doświadczenia w probówce zawierającej roztwór maltozy zaobserwowano powstanie ceglastego osadu, natomiast w probówce z roztworem sacharozy wytrącił się czarny osad. Wypełnij tabelę, wpisując literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli jest fałszywe. Lp. Zdanie P/F 1. W reakcji z maltozą wodorotlenek miedzi(II) uległ redukcji do Cu2O, o czym świadczy powstanie ceglastego osadu. 2. Czarny osad powstający w probówce z roztworem sacharozy to CuO, który jest produktem rozkładu wodorotlenku miedzi(II). 3. Sacharoza nie wykazała właściwości redukujących, ponieważ w jej cząsteczkach wiązanie glikozydowe łączy pierwszy atom węgla reszty glukozy z drugim atomem węgla reszty fruktozy.

matura chemia 2014 poziom rozszerzony