Motyw miasta w filmie • „Kanał”, reż. Andrzej Wajda - obraz tragicznego heroizmu i bezprzykładnego cierpienia grupy warszawskich powstańców, którzy po utracie pozycji przedzierają się cuchnącymi kanałami do walczącego jeszcze Śródmieścia. • „Lalka”, reż. Wojciech J. Has - Warszawa po powstaniu styczniowym. Na bogato Powstanie warszawskie w literaturze, filmie, malarstwie, piosence i sztuce. Powstanie warszawskie z całą pewnością należy uznać za jedno z najistotniejszych wydarzeń w dziejach Polski. Stało się ono symbolem patriotyzmu i poświęcenia na rzecz ojczyzny, a także mitem założycielskim wolnego narodu. Mimo że nikt nie podważa Anita Has-Tokarz, Horror w literaturze współczesnej i filmie, Lublin: Wydawnictwo Uniwer sytetu Marii Curie- Wampir jako bestia – pierwsze przedstawienia wampira w filmie . Określenie „syzyfowa paca” w tytule powieści można rozumieć na kilka sposobów. Praca rusyfikatorów, którzy chcą podporządkować sobie chłopców, jest pracą syzyfową, ponieważ chłopcy, jak kamień, wymykają im się spod kontroli. Syzyfową pracą jest też zmaganie się młodych bohaterów z własnymi problemami, rusyfikacją. Wizerunek wampira w literaturze i sztuce-omów motyw przytaczając literaturę z kilku epok. 18/20. poleca 87% 107 głosów. Treść. Grafika. Filmy. Komentarze. Motyw wampira zmieniał się na przełomie epok. Na początku był przedstawiany jako potwór, żywiący się ludzką krwią, z czasem był przedstawiany jako istota poszukująca Jeśli lubicie filmy o wampirach, to te też pewnie znacie. Van Helsing, reż. Stephen Sommers. Van Helsing jest legendarnym pogromcą wampirów, który został wysłany przez Watykan, by zabić niepokonanego dotąd Draculę. Razem ze swoimi wampirzycami zaczął bowiem siać postrach w – a jakże – Transylwanii. Holocaust w literaturze - konkretne przykłady utworów. By koszmarna rzeczywistość nie powtórzyła się, ci, którzy ocaleli postanowili dać świadectwo. By zaś zmusić człowieka do myślenia nad własną kondycją i rozważenia w ciszy stanu swego sumienia, wielu autorów zgłębiło temat i postanowiło dać wyraz swej grozie nad kQzi0td. NOWE EpiskopatNews na Twitterze! Jakie są ostatnie tweety z Sprawdź u nas " na profilu EpiskopatNews pojawił się tweet: ""6 lat temu na Campus Misericordiae w Krakowie odbyła się Msza św. pod przewodnictwem @Pontifex_pl na... 31 lipca 2022, 7:30 NOWE Msze święte w telewizji i online. Niedziela, Gdzie oglądać msze święte? Godziny i informacje o transmisjach Ze względu na epidemię koronawirusa w Polsce wierni są zachęcani przez GIS i Ministerstwo Zdrowia do uczestniczenia we mszy świętej za pośrednictwem telewizji,... 31 lipca 2022, 7:30 NOWE Magdalena Grabka znów będzie grać w siatkówkę. Była zawodniczka Developresu Rzeszów wraca po urodzeniu dziecka Po roku przerwy na siatkarskie parkiety wraca Magdalena Grabka, siatkarka która w sezonach 2019/20 i 2020/21 występowała w barwach Developresu Rzeszów w... 31 lipca 2022, 7:30 NOWE Zapłać sam szybko ten podatek bez wezwania, zanim fiskus zablokuje Ci konto i wyśle komornika. Za co ile dla urzędu skarbowego [ Wiemy, że z podatku trzeba się rozliczyć do końca kwietnia i to może być groźna pułapka. Owszem - z PIT za poprzedni rok, tak. Jest jednak wiele podatków, które... 31 lipca 2022, 7:28 NOWE Po cukrze ocet, co znów zniknie ze sklepów i podrożeje najbardziej. Warto kupować na zapas zwłaszcza gdy trafia się w promocji [ Nasz prognozy co do cukru sprawdziły się błyskawicznie, podobnie z masłem - choć tego przynajmniej na razie nie brakuje. Podwyżki cen wciąż są nieuchronne. Z... 31 lipca 2022, 7:28 NOWE Rząd zdecydował: będzie dużo wyższa od spodziewanej płaca minimalna. Ile wyniesie minimalne wynagrodzenie i stawka godzinowa [ Rząd proponuje w 2023 roku dwie podwyżki minimalnego wynagrodzenia za pracę i minimalnej stawki godzinowej. Propozycje te przedstawił pracodawcom i pracownikom... 31 lipca 2022, 7:26 Recenzje wszelkich filmów i seriali w których pojawiają się wąpierze. Andy Warhol’s Dracula aka Blood for Dracula (Krew dla Drakuli), 1974, reż. Paul Morrissey, rec. Jakub Cabal Zieliński Blacula, 1972, reż William Crain, rec. Sandra Narewska Byzantium, 2012, reż. Neil Jordan, rec. Sandra Narewska Dark Craving aka Heartstopper (Narodziny wampira), 1991, reż. John Russo, rec. Jakub Cabal Zieliński Daughters of Darkness aka Le Rouge aux lèvres aka Les Lèvres rouges (Dzieci nocy),1971, reż. Harry Kümel, rec. Jakub Cabal Zieliński Dracula (Drakula) 1979, reż. John Badham, rec. Jakub Cabal Zieliński Dracula 3D, 2012, reż. Dario Argento, rec. Sandra Narewska Dracula. Prince of Darkness (aka Dracula 3) (Drakula. Książę ciemności), 1966, reż. Terrence Fisher, rec. Jakub Cabal Zieliński Et mourir de plaisir (…i umrzeć z rozkoszy), 1960, reż. Roger Vadim, rec. Jakub Cabal Zieliński Fright Night (Postrach nocy), 1985, reż. Tom Holland, rec. Jakub Cabal Zieliński Graveyard Shift aka Central Park Drifter (Cmentarna szychta), 1987, reż. Jerry Ciccoritti, rec. Jakub Cabal Zieliński Innocent Blood (Krwawa Maria), 1992, reż. John Landis, rec. Jakub Cabal Zieliński La Invención de Cronos (aka Cronos), 1993, reż. Guillermo Del Toro, rec. Jakub Cabal Zieliński Lemora. A Child’s Tale of the Supernatural (aka Lady Dracula), 1973, reż. Richard Blackburn, rec. Jakub Cabal Zieliński Levres de Sang (Usta we krwi), 1975, reż. Jean Rollin, rec. Jakub Cabal Zieliński Only Lovers left alive (Tylko kochankowie przeżyją), 2013, reż. Jim Jarmusch, rec. Sandra Narewska Son of Darkness. To Die For II (Syn ciemności), 1991, reż. David Price, rec. Jakub Cabal Zieliński The Harsh Light Of Day (Ostre światło dnia) , 2012, reż. Oliver S. Milburn, rec. Jakub Cabal Zieliński To Die For (aka Dracula. The Love Story), 1988, reż. Deran Sarafian, rec. Jakub Cabal Zieliński Underworld, 2003, reż. Len Wiseman, rec. Sandra Narewska Vamps (Wampirzyce), 2012, reż. Amy Heckerling, rec. Sandra Narewska Vampyres (aka Daughters of Dracula), 1975, reż. José Ramón Larraz, rec. Jakub Cabal Zieliński Vampyres, 2015, reż. Victor Matellano, rec. Jakub Cabal Zieliński What We Do In The Shadows (Co robimy w ukryciu), 2014, reż. Jermaine Clement, Taika Waititi, rec. Jakub Cabal Zieliński Zjawy, duchy i upiory są przedstawicielami świata nierealnego, nieziemskiego. W literaturze i sztuce stale występuje ich motyw, ponieważ bezustannie towarzyszy on człowiekowi. Wiara w nadprzyrodzone rzeczy i istoty, w zjawiska, których nie sposób zbadać czy dotknąć, jest zakorzeniona w każdym człowieku, wpisana jest w ludzką naturę od dawien dawna. Człowieka stale intrygowało to co nienamacalne, nie ograniczał się tylko do tego co może zobaczyć gołym okiem. Duchy według ludowych tradycji stanowiły więź między światem żywych i artykuł aby odblokować treśćZjawy, duchy i upiory są przedstawicielami świata nierealnego, nieziemskiego. W literaturze i sztuce stale występuje ich motyw, ponieważ bezustannie towarzyszy on człowiekowi. Wiara w nadprzyrodzone rzeczy i istoty, w zjawiska, których nie sposób zbadać czy dotknąć, jest zakorzeniona w każdym człowieku, wpisana jest w ludzką naturę od dawien dawna. Człowieka stale intrygowało to co nienamacalne, nie ograniczał się tylko do tego co może zobaczyć gołym okiem. Duchy według ludowych tradycji stanowiły więź między światem żywych i zmarłych. Często przyjmowały rolę moralizatorów, wskazując ludziom drogę oraz szukając sprawiedliwości, chociaż występowały i duchy złe, które uprzykrzały życie. Postacie z zaświatów ukazywały ludzkie wyrzuty sumienia, myśli i marzenia, ucieleśniały wiele ukrytych pragnień człowieka. Biorąc pod uwagę aspekt religijny duch to dusza ludzka, która po śmierci człowiek trafia do innego świata, w religii chrześcijańskiej Duchem nazywana jest natomiast trzecia Osoba Boska. Obecnie świat istot nie z tego świata przeniósł się głownie na ekrany kin i telewizorów oraz strony powieści grozy i fantasy. Na przykładzie twórczości literatury polskiej i światowej chciałbym przedstawić część z funkcji jakie pełnią w niej duchy i zjawy. W Boskiej Komedii Dante przedstawia głównego bohatera, który wystraszony przez zwierzęta będące metaforą ludzkich grzechów zbłądził w lesie i spotkał ducha Wergiliusza. Na prośbę jego ukochanej Beatrycze prowadzi go on przez Piekło i Czyściec. Pierwsze z nich znajduje się w głębi ziemi, składa się z dziewięciu kręgów, rozmieszczonych według rangi grzechów, ostatni jest siedzibą Lucyfera. Czyściec natomiast to ogromna góra składająca się z dziewięciu pięter. Wędrówka jest symbolem dążenia człowieka do Boga, by osiągnąć zbawienie. Duch Wergiliusza jest przewodnikiem ku temu odkupieniu, ukazując głównemu bohaterowi wszystkie grzechy i złe występki ludzkości, by ten je poznał i oczyścił się z nich. W II części dziadów jesteśmy świadkami ludowego obrzędu w przeddzień Wszystkich Świętych w kaplicy cmentarnej, polegającego na wywoływaniu duchów z historii których zebrani tam ludzie wyciągają nauki moralne. Dusze zmarłych osób pokutują w czyśćcu, prosząc o modlitwę , pomoc i przebaczenie. Uroczystość nazwana jest dziadami, stąd też tytuł utworu. Guślarz, który prowadził ceremonie przywołał trzy rodzaje duchów. Na początku duchy lekkie, są to dwa aniołki Józio i Rózia. Dzieci te były niewinne, nie skalane żadnym złem, które nie zaznały żadnego bólu, nie poznały więc wszystkich uczuć, to był ich grzech niezawiniony. Gorycz i smutek uwrażliwiają naszą duszę, czynią ją w pełni ludzką, bo „Kto nie doznał goryczy ni razu, Ten nie dozna słodyczy w niebie”. Guślarz daje im dwa ziarenka gorczycy i odpędza zaklęciem. Duchem średnim jest widmo młodej i pięknej dziewczyny Zosi, która nie potrafiła odwzajemnić miłości, przez to błąka się pomiędzy ziemią a niebem. Bawiła się uczuciami, drwiła z nich, odtrącała adoratorów, zniszczyła ją obojętność. Nigdy nie zaznała miłosnych uniesień, radości ani smutku i cierpienia. Prosi mężczyzn, by ściągnęli ją na ziemię, lecz jest to niemożliwe, bo „Kto nie dotknął ziemi ni razu, Ten nigdy nie może być w niebie”. Wynika z tego, iż nie w życiu nie można być egoistą, żyć tylko dla siebie, należy się poświęcać i kochać innych ludzi prawdziwie, nie wolno żyć tylko marzeniami. Ostatnim rodzajem są duchy ciężkie, przedstawia go duch Złego Pana, który był bezwzględnym tyranem, dręczył i poniżał swoich poddanych, odbierając im godność. Nie było w jego sercu współczucia ani litości, przemawiała przez niego pycha, chciwość i okrucieństwo, był winny śmierci wielu chłopów. Nie może zaznać przez to zbawienia, nie ma już dla niego ratunku, nikt nie jest w stanie mu pomów, bowiem „Kto nie był ni razu człowiekiem, Temu człowiek nie pomoże”. Duchy z Dziadów uświadamiają nam, że grzechem są nie tylko złe uczynki ale także egoizm i obojętność, lekceważenie pewnych spraw czy bierność. Należy dawać coś z siebie innym ludziom, sprawiać im radość, czynić dobro, nie wolno stać w miejscu, trzeba się stale rozwijać, doświadczać tego co dobre jak i złe czy bolesne, by w pełni być człowiekiem. Kolejnym utworem do którego chciałbym nawiązać jest „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. W opowieści tej występuję wiele widm, przywoływane są one przez słomianego Chochoła, symbol apatii i uśpienia narodu, ale także jego odrodzenia. Duchy ukazują się konkretnym osobą na weselu, są bowiem tak jakby ich drugą tożsamością, uosabiają ich skrywane myśli i pragnienia, są głosem ich sumienia. Na początku pojawia się Widmo, jest to zmarły narzeczony Marysi. Jest odbiciem jej wewnętrznych rozterek. Cieszy się z jego przybycia, ale jego wizyta także ją przeraża, bowiem pogodziła się już z jego śmiercią, a wspomnienia wspólnych chwil razem nakłaniają ją do rozmyślań czy na pewno jest szczęśliwa u boku swojego męża. Jest on symbolem niespełnionej miłości i marzeń o lepszym życiu. Do Dziennikarza, który jest redaktorem pisma stańczykowskiego przychodzi Stańczyk. Był to nadworny błazen Jagiellonów, często też występował na obrazach Jana Matejki. Zarzuca on Dziennikarzowi, że jest bierny, obłudny i fałszywy, wytyka mu, że przez jego twórczość dziennikarską odbiera nadzieje narodowi, prowadzi do pogodzenia się z niewolą poprzez fałszywe przekonanie o poczuciu bezpieczeństwa. Budzi on w nim sumienie. Poetę nawiedza bohater jego dzieła rycerz Zawisza Czarny, by zachęcić go do działania, aby przez swą twórczość porwał ludzi do walki w imię wolności. Uświadamia on Poecie jego niezdolność do tworzenia dzieł budzących naród do akcji i pokazuje kim mógłby się stać, gdyby w pełni wykorzystał swój talent. Z kolei Panu Młodemu pokazuje się Hetman Branicki, uczestnik konfederacji targowickiej. Wypomina mu jego zły postępek jakim było zdradzenie jego klasy, żeniąc się z chłopką. Hetman jest symbolem zdrady narodowej, pychy i hańby, ponieważ sprzedał Polskę carycy Katarzynie. Pan Młody tłumaczy się mu, że ten ożenek to nie chęć bratania się z chłopstwem, lecz tylko obecna moda. Na końcu pojawia się upiór Szeli, który był przywódcą powstania chłopskiego, zwanego rzezią galicyjską. Przychodzi on do Dziada. Jest on symbolem konfliktu między szlachtą a chłopami, który doprowadził do rozłamu między tymi dwoma stanami. Pokazuje Dziadowi, że nadal jawi się wizja chłopskiego buntu i wyśmiewa jego chęć pojednania się ze szlachtą. Bardzo ważną zjawą jest Wernyhora, jest to poeta ukraiński, który popierał połączenie Polski z Ukrainą. Przybywa do Gospodarza, budząc w nim respekt. Jego przybycie związane jest z jedną z legend, miał się pojawić, gdy Polska będzie słaba i chyląca się ku upadkowi, by pomóc jej odzyskać swoją potęgę. Wernyhora pragnie tak jak gospodarz zgody między chłopstwem a panami, by złączyli swe siły w walce o niepodległość, daje mu wskazówki co do dalszych działań, by przygotować powstanie. Wręcza Gospodarzowi złoty róg na którego dźwięk wszyscy mają stanąć do walki od której zależy przyszłość ojczyzny. Sam też ma zamiar zaangażować się w walkę. Wernyhora jest symbolem patriotyzmu i marzeń Polaków o odzyskaniu niepodległości. Jak widać zjawy pojawiające się w tym utworze reprezentują troski i zmartwienia, kompleksy, pragnienia, ukryte nadzieję oraz niespełnione marzenia głównych bohaterów, obnażają ich słabości, zakłamanie i fałsz a także pomagają zrozumieć pewne kwestie, nawołują do działania. Warto również wspomnieć w tym temacie o dziele Adama Mickiewicza pt.„Ballady i romanse”. Ja skupię się na dwóch moim zdaniem najważniejszych. Pierwsza z nich to „Romantyczność”, opowiadająca historię Karusi, dziewczyny, która kochając z całych sił, nagle traci swego ukochanego Jasia, przez co bardzo cierpi do tego stopnia, że popada w obłęd. Błądzi bez celu wśród ludzi, chcąc go odnaleźć, bo wierzy w to, że on kocha ją nawet po śmierci. Ma wrażenie, że widzi go obok siebie i rozmawia z nim. Tłum, który ją otacza współczuje jej, jest pełen empatii, wierzy w istnienie duszy zmarłego chłopaka, chociaż go nie widzi oraz że możliwe jest nawiązanie kontaktu ze światem zmarłych. W podaniach ludowych obecność więzi między tymi dwoma światami była bardzo istotna, dlatego uważano, że duchy mogą kontaktować się z żywymi. Wśród tego zgromadzenia, jest jedna postać, która odstaje od reszty, jest to starzec, który wyśmiewa dziewczynę i szydzi z tego co mówi, drwi także z ludzi, którzy jej wierzą. Według niego, człowieka posługującego się wiedzą i nauką, badającego świat za pomocą rozumu, nie istnieją żadne duchy, nie można przecież wierzyć, w coś czego się nie widzi, jeśli czegoś nie dostrzegamy, to tego nie ma, to nie istnieje. Postać Jasia nie ma na celu wystraszenia nas, pokazuje, że istnieją zjawy, które możemy dostrzec tylko „oczyma duszy” :„Zdaje mi się, że widzę…gdzie? / Przed oczyma duszy mojej.” – tak brzmi cytat z Hamleta, który poprzedza balladę. Bowiem postrzeganie świata tylko poprzez naukowe dowody, nie pozwoli nam w pełni odkryć otaczającego nas świata, by naprawdę żyć musimy się kierować także sercem i uczuciem. To właśnie miłość Karusi pozwoliła jej nawiązać kontakt z ukochanym. Pozostając w kręgu ballad Mickiewicza nie można pominąć utworu pt „Świtezianka”. Tytułowa bohaterka to nimfa wodna. Chłopak widzi ją pod postacią pięknej i tajemniczej dziewczyny, obiecuje i poprzysięga jej swą wierność i miłość. Ta ostrzega go: „Bo kto przysięgę naruszy,/ Ach, biada jemu, za życia biada! / I biada jego złej duszy!”. Nie ufając mu do końca postanawia poddać go próbie, sprawdzić szczerość jego uczuć i czy ten dotrzyma danego jej słowa. Dziewczyna znika a młodzieniec błąkając się po lesie w jej poszukiwaniach spotyka nimfę wodną, która zaczyna go wołać i kusić. Nie wie, że to test jego prawdomówności i zapominając o przysiędze danej wcześniej ulega jej czarowi, popełniając grzech niewierności i sprowadzając na siebie cierpienie. Zostaje skazany przez zdradzoną dziewczynę na tysiące lat męki, gdyż jego dusza zostaje zamieniona w modrzew stojący nad jeziorem. Chłopaka musiała spotkać kara za złamanie danego słowa ukochanej kobiecie, bowiem nie można składać przysięgi pochopnie i powinniśmy jej zawsze dotrzymywać. Wampir to brzmi dumnie! A raczej brzmiało, gdyż ostatnimi czasy doszło wręcz do upadku owej budzącej przez stulecia grozę postaci. Skąd wziął się wampir? Teorii jest wiele. Jedni łączą je z dziedziczną chorobą – porfirią. Inni tłumaczą przypadkami chowania ludzi żywcem – wszakże dawniej medycyna nie była wspierana techniką i nietrudno było przeoczyć fakt, iż w rzeczonym „denacie” wciąż są jeszcze nikłe, bardzo spowolnione funkcje życiowe. Gdy taki delikwent przebudził się podczas własnego pogrzebu, czekało go tylko jedno – kołek wbity w pierś. Legendy o żądnych krwi wampirach wzmocnione zostały przez takie historyczne postaci, jak okrutny wołoski hospodar Vlad Tepes, czy jego nie mniej okrutny ojciec Vlad Dracul, którzy byli pierwowzorem Draculi, czy też Elżbieta Batory, która uwielbiała brać kąpiele w krwi młodych dziewic. Nic dziwnego, że w dawnych czasach postać wampira budziła w ludziach taką grozę. Zrozumiałe jest więc, że w końcu wampirem zainteresowali się literaci, a następnie filmowcy. Pierwszym książkowym wampirem był „Wampir” Polidoriego, ale to nie on podbił serca czytelników. Dopiero Dracula Brama Stokera zyskał sławę. Z czasem Draculą zainteresowali się filmowcy i wkrótce powstał obraz wzorowany na książce „Nosferatu”. Tak oto rozpoczęła się historia filmowego wampira. Pierwszym filmowym wampirem był Nosferatu (czyli ni mniej ni więcej jak przechrzczony Dracula) Murnaua z genialną kreacją aktorską Maxa Schrecka. Ów owiany mgiełką tajemnicy aktor stworzył filmowy archetyp wampira, który co prawda po dziewięćdziesięciu latach celuloidowego żywota już nie przeraża, ale i bynajmniej nie śmieszy. Można powiedzieć iż mimo, że dzieło to pochodzi z epoki kina niemego to starzeje naprawdę bardzo powoli, a sam Nosferatu do dziś wzbudza niepokój swą trupią fizjonomią i kostycznymi ruchami. Dlaczego Nosferatu a nie Dracula? Przecież gołym okiem widać, że blisko było filmowi do literackiego pierwowzoru. To samo pochodzenie, hrabiowski tytuł i podróż do obcych przecież naszemu wybitnie uzębionemu bohaterowi stron, a na obczyźnie nieodwzajemniona fascynacja pewną śmiertelniczką, która zresztą okaże się zgubą wampira. Więc czemu Nosferatu, a nie Dracula? Przyczyna była prozaiczna: brak praw autorskich. W związku z tym właściwy Dracula miał się narodzić dopiero dekadę później, ale zanim się z nim bliżej zapoznamy zastanówmy się, dlaczego Nosferatu aż tak bardzo różnił się od swych następców. Dlaczego był pokracznym, milczącym stworem, nie mającym w sobie za grosz wdzięku i uwodzicielskiego czaru, jakim niewątpliwie obdarzony został Dracula? Aby odpowiedzieć sobie na to pytanie, trzeba poszerzyć trochę horyzont i ujrzeć ówczesne realia historyczne, a nie były one za wesołe. Film powstał tuż po pierwszej wojnie światowej w upokorzonych przegraną Niemczech. W pogrążonym w kryzysie kraju niechętnie spoglądano na imigrantów – a wiemy z doświadczenia, że od ksenofobii do antysemityzmu prowadziła krótka droga. Dla Niemców, szukających na siłę winnych, to właśnie Żydzi – jako najbardziej charakterystyczna i najtrudniej asymilująca się grupa etniczna – stali się w naturalny sposób łatwym celem. Trudno jednoznacznie orzec, czy „Nosferatu” jest przesiąknięty antysemickim duchem, czy nie, jednak wielu jest takich, którzy analizując wygląd wampira (jego nos, brwi, uszy) dochodzą do wniosku, iż przypomina on znany z karykatur wypaczony stereotyp Żyda. Gdy narodził się filmowy wampir, w odróżnieniu od współczesnego, wzbudzać miał lęk. „Nosferatu” Murnaua powstał w czasach, gdy Europa wciąż jeszcze nie była w stanie otrząsnąć się z powojennej traumy, a na dodatek już zaczynały ją jątrzyć niepokoje związane z powstaniem Trzeciej Rzeszy i narastającym napięciem, który doprowadził do wybuchu Drugiej Wojny Światowej. Nie było chyba innego gatunku filmowego, który by tak jak horror trwał w nieustającej interakcji z nastrojami społecznymi. I tak zarówno „Nosferatu”, jak i „Dracula” z Belą Lugosim, które powstały w czasie niepokoju międzywojennego i rodzącego się faszyzmu, wzbudzały lęk. Gdy zaś świat osiągał względną stabilizację i żyło się całkiem spokojnie, kultura filmowa rozbrajała przebrzmiałe lęki żartując sobie z wampirów (jak choćby dla przykładu w filmie Polańskiego „Nieustraszeni pogromcy wampirów”). Generalnie horror jako gatunek w czasach pokoju był zdecydowanie w odwrocie. Znając już podłoże, żyzną glebę, z której wykwitła pierwsza wzbudzająca strach kreatura kina wampirycznego, Nosferatu, moglibyśmy już przejść do jego następcy, czyli Draculi, lecz nim to uczynimy i zajmiemy się bardziej 'ucywilizowaną’ i poniekąd uczłowieczoną wersją wampira, zrobimy sobie jeszcze małą wycieczkę w przyszłość. Wydawałoby się, że postać prawdziwego wampira, jak Dracula czy Nosferatu, na skutek ewolucji: od odczłowieczonego maszkarona, jakim był Nosferatu po metroseksualnego idola nastolatek, czyli Edwarda Cullena („Zmierzch”) – została pochowana na wieki z osinowym kołkiem w sercu. Nic bardziej błędnego. Potomkowie Nosferatu wciąż żyją i choć trwają w ukryciu, to od czasu do czasu wychyną zza celuloidowej mgły, by zatopić kły w szyi widza. Pod koniec lat siedemdziesiątych niespodziewanie na ekranach kin ponownie zagościł „Nosferatu”, będący ni mniej, ni więcej jak remakiem znanego działa sprzed lat. Można by rzec, że film genialnego duetu reżysersko-aktorskiego (Herzog-Kinski) był jak krzyk tęsknoty za, wzbudzającym atawistyczny i nie dający się do końca zdefiniować lęk, wampirem. Mimo powrotu do źródeł, nie była to klisza w kliszę idealnie odwzorowana kopia filmu sprzed lat. „Nosferatu” Herzoga znowu jest bardziej gadzi niż ludzki, znowu bardziej kojarzy się z przyczajonym na swą ofiarę drapieżnikiem niż odzianym w wytworne szaty czarującym hrabią. Nosferatu jest wampirzy aż do bólu – pozbawiony ludzkich cech, bez skrupułów i hamulców – ale Herzog wszczepił weń ludzki pierwiastek i to go właśnie odróżniało od pierwowzoru – tym pierwiastkiem jest samotność. Trochę na wzór Frankensteina, choć nie w takim natężeniu oczywiście, Nosferatu grany przez Kinskiego ma w sobie tę tęsknotę, to pragnienie, by zbliżyć się do ludzi, ich uczuć. Jednakże w odróżnieniu od Frankensteina te pragnienia są bardziej wynaturzone, mroczne, przypominają niekontrolowaną żądzę, ale żądzę sprawiającą, że w odróżnieniu od pierwowzoru z filmu Murnaua ten Nosferatu… naprawdę cierpiał. Później też od czasu do czasu można było w kinie natrafić na „oddraculowane”, wzorowane na Nosferatu wampiry. Nie byłoby błędem stwierdzenie, że wykształciła się pewna odnoga kina wampirycznego; nowy, choć mniej znany nurt. Najczytelniejszym chyba nawiązaniem byłby film „Cień wampira”, ale tu nie ma się akurat czemu dziwić gdyż… opowiadał on historię powstawania filmu „Nosferatu”, z tym, że historia ta była częściowo fikcyjna, ponieważ opierała się na plotce. W plotce tej twierdzono, że aktor, Max Shreck, był najprawdziwszym wampirem… Ale gdyby pominąć ten film, okazałoby się, że znajdzie się jeszcze sporo pozycji, w których pojawiają się pobratymcy Nosferatu. I tak: „Miasteczko Salem” na podstawie powieści Stephena Kinga – cały film oparty został na archetypie odrażającego, nieludzkiego wampira. „Blade II” tu obok zwykłych wampirów, krwiopijcy wzorowani na Nosferatu występują jako odrębna i nieco bardziej odrażająca wampirza rasa. Nosferatu do tego stopnia zakorzenił się w świadomości filmowców, że jego wyraźny refleks pobłyskuje nawet w bądź co bądź skierowanym do nastolatków horrorowym tasiemcu „Buffy: postrach wampirów”. Co prawda w owym serialu na co dzień wampiry wyglądają jak ludzie, lecz od czasu do czasu… ukazują swe drugie, mniej przyjemne oblicza. Oblicza wzorowane właśnie na Nosferatu. Po Nosferatu nadeszły czasy Draculi. Był on zapowiedzią tego, co się stanie z wampirami dużo, dużo później, czyli w „Wywiadzie z wampirem”. Filmie będącym katalizatorem przemian, które sprawiły, że filmowcy zdeptali wizerunek wampira doprowadzając do powstania trylogii „Zmierzch”, stworzonej raczej na potrzeby nastolatek wzdychających do plakatów z idolami niż wielbicieli gatunku. Niestety. Ale zanim dojdziemy do tej niewątpliwej katastrofy, zajmijmy się czasami, gdy wampir był jeszcze wampirem, z kości i… krwi. W latach trzydziestych charakterystyczny aktor Bela Lugosi przyczynił się do stworzenia archetypicznej postaci hrabiego Draculi, uznawanej po dziś dzień za klasyczną postać wampira filmowego. Jak ów wyglądał chyba nie trzeba nikomu opisywać, w dzisiejszych czasach nawet dziecko skojarzy, iż był to czarujący kobiety, arystokratyczny elegant w czarnej pelerynie, a że miał dość specyficzne skłonności… W 1931 roku powstał film „Dracula” Toda Browninga z Belą Lugosim w roli tytułowej. Tym wcieleniem wampir jako pierwszy z panteonu zmór i strachów odrzucił postać potwora; przestał wzbudzać strach, a miast tego zaczął rozsiewać wokół siebie aurę podskórnego niepokoju, który w strach przeradzał się sporadycznie – tylko wtedy, gdy hrabia w wiadomym celu eksponował swe uzębienie. A propos uzębienia trzeba nadmienić, że w tym filmie wampir nie miał jeszcze typowych dla swego gatunku kłów, a jedynie nieco większe… siekacze. Klasyczne wampirze kły pojawiły się po raz pierwszy aż 26 lat później w mało znanym meksykańskim horrorze „El Vampiro”. Zaskakuje to tym bardziej, gdy sobie uświadomimy, że znacznie wcześniej, w „Synu Draculi” z 1943 roku, pokazano przemianę wampira w nietoperza, a przecież wampir aż tak bardzo nam się nie kojarzy z nietoperzami, jak z owym specyficznym uzębieniem. Ale porzućmy już wątek stomatologiczny, a zajmijmy się trochę najbliższym otoczeniem hrabiego Draculi. Nieodzowną częścią filmów, gdzie jest on bohaterem, są zasnute mgłą położone wysoko w górach zamki – odgrodzone na ogół od świata przepaściami (których dna nie sposób było wypatrzeć). Do zamku obowiązkowo prowadził zawieszony nad przepaścią niszczejący most. Do tego dodać trzeba jeszcze opustoszałe domostwa, krypty, tajemne przejścia czy wielkie łoża w zamkowych sypialniach oraz takie rekwizyty, jak czosnek, krzyż, trumna i osinowy kołek. To wszystko kojarzymy z wampirami i Draculą, to wszystko pojawiło się w ekranizacji Toda Browninga z 1931 roku, ale takie obrazki i akcesoria niewątpliwie muszą się też kojarzyć z filmami realizowanymi przez wytwórnię Hammer i kolejnym charakterystycznym aktorem wcielającym się w rolę hrabiego Draculi – Christopherem Lee. Wraz z filmami Wytwórni Hammer Dracula w całkiem dobrej formie przetrwał lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte i wkroczył w lata siedemdziesiąte. Jednak lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte nie były mu już tak przychylne – w filmach z nim coraz więcej było tandetnej erotyki i epatowania przemocą: ta dominowała zwłaszcza w scenach uśmiercania hrabiego – masakrowano go na wszelkie możliwe sposoby, a na koniec jego truchło obowiązkowo rozkładało się w przyspieszonym tempie. Coraz więcej taniego efekciarstwa, coraz mniej nastroju. Dopiero początek lat dziewięćdziesiątych i „Dracula” Francisa Forda Coppoli uratowały hrabiego przed ostatecznym upadkiem. Od strony fabularnej mamy tu do czynienia z powrotem do przeszłości i w miarę wiernej adaptacji powieści Brama Stokera. Obraz ten, w odróżnieniu od poprzednich adaptacji, wręcz ocieka erotyzmem (ale w dobrym tego słowa znaczeniu). Mamy tu erotykę wysmakowaną, a jej pojawianie się jest w pełni usprawiedliwione pod względem narracyjnym. Dracula Coppoli to męczennik. To człowiek-grzesznik na wieki uwięziony w ciele potwora. Z jednej strony spragniony krwi, a z drugiej miłości – o której pamięć pielęgnował w sobie przez przepełnione pustką wieki. Dracula w interpretacji Garego Oldmana to postać tragiczna naznaczona piętnem, przeraźliwie samotna. Sam film mimo, że zaliczany do gatunku zwanego horrorem, leży moim zdaniem bliżej dramatu niż kina grozy sensu stricte. Coppola w swym filmie bardzo mocno trącił strunę dotyczącą seksualności i można stwierdzić, że jej dźwięk miał niebagatelny wpływ na to, jak postrzega wampiry współczesne kino. Jego „Dracula” to preludium do gwałtownej ewolucji wampirów, do jakiej dojdzie wraz z filmem „Wywiad z wampirem”. Poza tym film Coppoli to doskonały przykład schematu narracyjnego kina wampirycznego. Faktem jest, że historia, w której występuje wampir musi zawierać wątek przemienienia. Wampiryzm w filmie tego typu musi przeplatać się z miłością lub erotycznym pożądaniem. Kolejny klasyczny motyw to tropienie wampira i w finale jego zgładzenie, przez co widz wie, że właśnie wraca do dobrze znanej oswojonej rzeczywistości. Ale kino wampiryczne nie samym Nosferatu i Draculą stoi. Biorąc pod uwagę, że mamy równouprawnienie należałoby też wziąć pod lupę wampirzyce. Niestety na polu horroru nie ma pełnego równouprawnienia – o ile literackie poletko jest w tym względzie w miarę otwarte, bo mamy żeński odpowiednik Draculi: wampirzycę Carmillę, której odległym pierwowzorem była niewątpliwie księżna Elżbieta Batory, o tyle w filmie, wampirzyc, jako głównych bohaterek, raczej nie można było uświadczyć. Sytuacja zmieniła się dopiero po 2000 roku, kiedy w kinach pojawiła się trylogia „Underworld”. W tym miejscu jako ciekawostkę muszę nadmienić, że i my mieliśmy swoją wampirzycę jako główną bohaterkę filmu i to o dziwo w połowie lat osiemdziesiątych – pojawiła się w nie najwyższych lotów horrorze „Lubię nietoperze”, a na kolejną polską wampirzycę przyszło nam czekać aż ćwierć wieku – póki na ekrany kin nie zawitała wampiryczna komedia Juliusza Machulskiego „Kołysanka”. Omawiając temat wampirzyc w filmie nie można pominąć wampirycznego kina erotycznego – tu przesadnie „zębate” panie na tyle zawojowały ekrany, że w latach siedemdziesiątych rozwinął się nawet odrębny podgatunek określany jako „lesbian vampire”. Przed rokiem 2000 postać wampirzycy pojawiła się jeszcze w dwóch filmach z klasycznego nurtu – były to: „Zagadka nieśmiertelności” z 1983 roku i „Uzależnienie” Ferrary z 1995 roku. Jak widać, nietypowych wariacji gatunkowych w nurcie wampirycznym (podobnie jak i w innych filmach z gatunku zwanego horrorem) nie mogło zabraknąć. I tak mniej więcej w tym samym czasie, co wampiryczne filmy erotyczne zaczęły się pojawiać przeróżne mutacje gatunkowe, jak na przykład: „Blackula” – film wpisujący się w nurt blaxploitation, gdzie wampir był ciemnoskóry, czy „Billy the Kid vs. Dracula” – pomieszanie westernu z horrorem wampirycznym, a nawet połączenie z nurtem filmów karate – jak w „Legend of 7 Golden Vampires”. Doszło nawet do tego, że nakręcono takie kuriozum, jak „Zoltan, pies Drakuli”, gdzie głównym bohaterem był pies-wampir… O wiele bardziej cywilizowanym podejściem do tematu wykazał się nasz rodak, Roman Polański, którego prześmiewczy „Nieustraszeni pogromcy wampirów” zapoczątkowali modę na komedie i pastisze wampiryczne. Ośmielę się stwierdzić, że po tej czarnej komedii w nurcie wampirycznym nic równie dobrego do dziś się nie pojawiło. Choć z drugiej strony trzeba oddać honor Juliuszowi Machulskiemu, który w 2010 roku stworzył bardzo udaną komedię wampiryczną – „Kołysanka”. Nieco mniej szczęścia pod tym względem miał wampir u twórców zachodnich, gdzie zrobiono z niego albo kretyna („Dracula: wampiry bez zębów”), albo marchewkożerną kaczkę (animowany serial „Hrabia Kaczula”). Również kino fantastyczne sięgnęło po postać wampira. Tu najczęściej przyczyną wampiryzmu był tajemniczy wirus – tak było choćby w „Rabid” czy „Forstbiten”, że nie wspomnę już o trzech ekranizacjach powieści Richarda Mathesona „Jestem legendą” (choć należy nadmienić, że w ostatniej z ekranizacji rzeczonym wampirom bliżej było raczej do zombie i tylko światłowstręt się ostał jako jedyna wampiryczna cecha). Pewnym novum jest w tym nurcie film “Daybreakers: Świt”, który stanowi w pewnym sensie krzyżówkę tematyki wampirycznej i „Matrixa”. Gdybając, co by tu jeszcze można było powiedzieć nowego w temacie mariażu kina fantastycznego i wampirycznego obstawiałbym, że w najbliższej przyszłości zapewne powstanie film, w którym wampiry okażą się przybyszami z kosmosu, choć mnie osobiście bardziej zaintrygowałaby postać wampira energetycznego (jaka byłaby oszczędność w temacie efektów specjalnych i charakteryzacji!) mającego problem z wysysaniem zbyt dużych ilości sił życiowych ze swoich ofiar… ale czy to by była jeszcze fantastyka? Kwestią czasu pozostało to, kiedy i kino akcji sięgnie po postać wampira. Poczynając od „Vampires” Carpentera i serii „Blade”, a kończąc na trylogii „Underworld”, gdzie potomkowie Draculi biegają uzbrojeni po zęby w broń palną, granaty, a nawet od czasu do czasu przedmioty przypominające gadżety rodem z filmów o Bondzie, kino stworzyło specyficzną mieszankę wampira z komandosem z oddziałów specjalnych. Jak dla mnie dość ciężkostrawna mieszanka. Wracając do przeszłości, należy jeszcze poruszyć temat melodramatu, którego coraz więcej jest we współczesnych filmach wampirycznych, a którego cechy znajdziemy już w „Nosferatu” Murnaua (że o wersji Herzoga nie wspomnę). Jak widać od czasów gdy powstał „Nosferatu” i „Dracula” do dziś, wampir na dobre zagościł w panteonie popkultury. Na dodatek nie raz wykorzystywano nieboraczka w różnych celach: a to feministki uznały go za symbol agresywnej męskości, a to wzbudzał zadumę nad tematem nieśmiertelności („Zagadki nieśmiertelności”), czy samotności (od „Nosferatu” przez „Draculę” i „Wywiad z wampirem” do tegorocznego „Pozwól mi wejść”). Figurą wampira posłużono się, by podjąć tematykę nieuleczalnej choroby – jak choćby w „Zagadce nieśmiertelności” – czy wreszcie nałogu – tu znakomitym przykładem może być film Abla Ferrary „Uzależnienie”, gdzie 'zarażona’ przez wampirzycę bohaterka przekształca się w wampira i wkrótce zaczyna odczuwać głód krwi. W zupełnie inny sposób tę samą tematykę potraktował film „Anonimowi krwiopijcy” – to co u Ferrary było dramatem, tu zmieniło się w komedię: wampiry pragnące uwolnić się od swego nałogu przystępują do programu odwykowego dwunastu kroków… Inną sprawą jest seksualność wampirów – wraz z nadejściem takich filmów jak „Wywiad z wampirem” czy trylogia „Zmierzch” wampir zaistniał także jako (o zgrozo!) symbol seksu dla nastolatek. Jak do tego doszło? Wampir ewoluował od nieludzkiego monstrum w „Nosferatu” Murnaua przez cierpiące, ale nadal odrażające monstrum w filmie Herzoga i czarującego arystokratę („Dracula”) aż po metroseksualnego nastolatka w „Zmierzchu”. Pomiędzy „Draculą” a „Zmierzchem” było jeszcze kilka etapów pośrednich, które sygnalizowały, w jakim kierunku zmierza postrzeganie wampira przez filmowców – można powiedzieć, że były to zapowiedzi nieuchronnego upadku mitu wampira jako istoty tajemniczej i groźnej. Jednym z pierwszych filmów, gdzie wampiry bliższe były zbuntowanym nastolatkom niż mrokom Transylwanii, był film „Straceni chłopcy” z 1987 roku opowiadający właśnie o zbuntowanych nastolatkach, członkach gangu motocyklowego a jednocześnie… wampirach. Kły zostały już trochę spiłowane. Kolejnym etapem uczłowieczania wampira był niewątpliwie serial „Buffy: postrach wampirów”, w którym wampiry na co dzień z wyglądu niczym nie różniły się od nastolatków (nawet trapiły ich te same wewnętrzne rozterki i przeżywały podobne kłopoty), a jedynie od czasu do czasu sporadycznie ukazywały swe drugie oblicze. Kolejnym istotnym etapem przemiany wampira był dość lichy film „Blade”, w którym postać wampira została przerobiona na modłę superbohatera z filmów sensacyjnych sprawniej posługującego się bronią palną niż specyficznym uzębieniem. To były zaledwie tąpnięcia, jednak prawdziwym trzęsieniem ziemi okazał się film „Wywiad z wampirem” na podstawie powieści Anny Rice. Krwiopijca stał się niemal ludzką, cierpiącą a zarazem pociągającą dla kobiet istotą (tym bardziej, że w obsadzie byli aktorzy uznawani w tamtych latach za najprzystojniejszych: Tom Cruise, Brad Pitt i Antonio Banderas). Na dodatek główni bohaterowie wywoływali w nas współczucie spowodowane faktem, iż czegokolwiek by nie robili, to i tak naznaczeni są przekleństwem, od którego nikt, ani nic ich nie uwolni (a ich czyny są raczej zdeterminowane zwierzęcą częścią natury niż chęcią czynienia zła). Wampiry Rice miotają się bezsilnie opętane przez niezaspokojone żądze, nieukojone żale i niespełnione namiętności, aż w końcu grzęzną na mieliźnie niewyobrażalnej nudy ściśle związanej z ich nieśmiertelnością. Wampir jako postać tragiczna, a jednocześnie bardzo ludzka. Choć poczyniono tu kolejny krok, by zbliżyć się do dzisiejszego wypaczonego obrazu wampira, to trzeba przyznać, że jest to jeden z lepszych filmów o wampirach i paradoksalnie mimo, że opowiada o krwiopijcach, trudno uznać go za czysty gatunkowo horror. Nic zresztą dziwnego – więcej w tym filmie o przyjaźni, miłości i dokonywaniu ludzkich trudnych wyborów, niż straszenia i wysysania krwi. Ten film ma drugie dno, co w nurcie wampirycznym nieczęsto się przecież zdarza. „Wywiad z wampirem” powstał w 1994 roku i stał się ogromnym kasowym sukcesem. Potem w świecie filmowych wampirów zapanowała cisza. Ale była to cisza pozorna. O ile w świecie filmu niewiele się działo, o tyle w świecie literackim nastała istna wampiromania, także i scenarzyści nie zasypywali gruszek w popiele. W 2003 roku pojawił się pierwszy owoc tego wampirycznego fermentu w postaci pierwszej części niezwykle popularnej trylogii „Underworld”. Nie jest to może przesadnie dobry film, ale zapoczątkował trwającą do dziś lawinę filmów o krwiopijcach i wskrzesił postać wampirzycy jako głównej bohaterki. Jeśli chodzi o charakter filmu to jest to specyficzne połączenie motywów z „Draculi” (arystokratyczne pochodzenie klanu wampirów) z motywem z filmu „Blade” (wampir uzbrojony po zęby w broń palną) i miłosnymi rozterkami rodem z Szekspira – w największym skrócie streszczając fabułę: dwa skonfliktowane od wieków 'rody’ (uzbrojonych po zęby wampirów i uzbrojonych po kły wilkołaków) i chłopak oraz dziewczyna. Oczywiście wybucha między nimi niemożliwa do spełnienia miłość… i mniej więcej wszystko jest już jasne. Prawdziwy wysyp filmów o wampirach nastąpił w 2008 roku, i jak to w takich sytuacjach bywa – różnie było z jakością. I tak niemal niezauważony przez europejskie kina przemyka świetny film szwedzki „Pozwól mi wejść”. I nic dziwnego, że go przeoczono, gdyż w mediach aż huczało o dwóch produkcjach: mizernym „Zmierzchu” i nowatorskim serialu „Czysta krew”. W serialu „Czysta krew” opartym na błyskotliwym w swej prostocie pomyśle (Co by było, gdyby okazało się, że wampiry koegzystują z nami i gdyby nagle postanowiły się ujawnić?) twórcy rozwinęli wątek uczłowieczania wampira i posunęli się chyba najdalej, jeśli chodzi o zamazanie granicy między krwiopijcą, a statystycznym Kowalskim. Wampiry stają się tu najzwyczajniej w świecie kolejną walczącą o swoje prawa mniejszością, tak jak to wcześniej czynili czarnoskórzy czy homoseksualiści. Wampiry zakładają swoje stowarzyszenia i starają się tak wpłynąć na społeczeństwo, by żyło im się jak lepiej. Niby nic nowego, na dodatek straszenia się tu nie uświadczy, a jednak jakże ciekawie się takie novum ogląda – zaryzykowałbym stwierdzenie, że nie jest to serial poświęcony wampirom, co raczej przemianom społeczeństwa – bo przecież, równie dobrze zamiast wampirów mogli by to być kosmici. Na dodatek wcześniej już były filmy i seriale traktujące o walce mniejszości o swoje prawa, tyle tylko, że serial ten przykuwa naszą uwagę poprzez nieustanne pobudzanie ciekawości – jesteśmy zaintrygowani tym, jak się ta zębata mniejszość urządzi w naszym świecie, jak go zmieni… co tam jeszcze drzemią za pomysły w głowach scenarzystów. W końcu czyż nie jest to ciekawe, gdy w serialu pokazuje się nam, jak w zwykłym supermarkecie pojawia się sztuczna krew na specjalnym stoisku przeznaczonym tylko dla wampirów, jak powstają nowe gadżety i programy telewizyjne, gdzie na przykład mówi się o modzie na uprawianie seksu z wampirami? Wampir jest w tym serialu zwyczajnym człowiekiem, tyle tylko, że ma dwa zęby nieco dłuższe i specyficzną dietę – już nie morduje, nie jest otoczony aurą niesamowitości i nie wzbudza lęku. Ten serial można uznać za ciekawostkę i posunięcie postaci wampira do granicy, za którą trudno sobie wyobrazić jeszcze bardziej upodobnionych do ludzi wampirów. Dobrze by było, gdyby poszerzanie nurtu wampirycznego zatrzymało się na ciekawym serialu, niestety w tym samym roku powstał film, który zapoczątkował modę na przesłodzone metroseksualne, wymoczkowate wręcz wampiry – fatalne potknięcie, którego skutkiem było wybicie wampirom kłów i ich upadek jako nadprzyrodzonych postaci w celuloidowym świecie. Tym filmem był oczywiście „Zmierzch”. Jest to film o młodzieży i zdecydowanie dla młodzieży, a jeszcze bardziej zdecydowanie dla jej żeńskiej połowy, gdyż film jest ni mniej, ni więcej niczym innym jak tylko… historią miłosną. Bohaterowie „Zmierzchu” to już wampiry tylko z nazwy, bo w rzeczywistości mamy tu zgraję nastolatków. Jeszcze pół biedy, jakby byli zbuntowani, że nie wspomnę o takich motywach, jak pamięć o popełnionych zbrodniach, czy potworna nuda związana z nieśmiertelnością; żeby chociaż były tak, jak w „Czystej krwi”, pretekstem do zabawy konwencją czy przekazania pewnych prawd o społeczeństwie – niestety nic z tego. Co gorsza bohater „Zmierzchu”, metroseksualny nastolatek, nie przeklnie, nie zapali, nie napije się, ani nawet dziewczyny do łóżka nie zaciągnie. O piciu krwi już nie wspominam, bo wampiry ze „Zmierzchu” kłów nie mają, więc i nie gryzą, co więcej, nie boją się ani krzyża ani wody święconej. O czosnku też można zapomnieć. Nawet promienie słońca im nie szkodzą – wręcz przeciwnie zamieniają je w olśniewająco piękne istoty. Wielbiciel wampirów mógłby teraz soczyście zakląć i zapytać: „to w końcu są wampiry czy elfy?” i byłoby to jak najbardziej słuszne pytanie. Bohaterowie tej mizerii poprzez swe ugłaskanie i ugrzecznienie nawet z ludźmi z krwi i kości nie mają za wiele wspólnego. Proszę zestawić Nosferatu czy Draculę z postaciami ze „Zmierzchu” i zadać sobie pytanie – to jeszcze wampir czy już… – i w tym miejscu wypadałoby wymyślić jakąś nową nazwę, by nie krzywdzić zasłużonej dla horroru postaci. Honoru wampirzej dynastii, wraz z jej tradycjami, obronił w 2008 roku niewątpliwie tylko szwedzki film „Pozwól mi wejść”. Przesiąknięty nastrojem skandynawskiego kina – w krainie zasypanej śniegami i zasnutej czernią nocy następują po sobie tajemnicze morderstwa – czyż nie współgra to idealnie z mrocznymi historiami o krwiopijcach? Jak najbardziej! Postaci wampirzycy bardzo blisko jest do pierwowzorów ze słowiańskich podań: światło jest dlań śmiertelnym zagrożeniem, gdy wampirzyca ukąsi ofiarę, powoduje jej przemienienie w wampira, jest nieśmiertelna i mimo wieku, którego nawet ona nie jest w stanie określić, jest więźniem dziecięcego ciała. O żądzy krwi i nadludzkiej sile już chyba nie muszę wspominać. Klasyczna postać wampira okraszona tak ludzkimi cechami, jak samotność i empatia. Podobnie jak w przypadku „Wywiadu z wampirem”, film jest o wiele głębszy niż mogłoby się wydawać, gdy czyta się opis – jego esencją jest samotność, wykluczenie ze środowiska, a przede wszystkim tolerancja i przyjaźń. Co więcej, przyjaźń między głównymi bohaterami, wampirzycą i wyalienowanym chłopcem, jest bardzo niejednoznaczna: ociera się wręcz o miłość i ledwie wyczuwalny, delikatny akcent rozkwitającej seksualności. Gdy się zestawi ten film ze „Zmierzchem”, docenia się talent szwedzkiego reżysera i jeszcze dotkliwiej bolą zęby od infantylności superprzeboju zza wielkiej wody. Film Szweda pokazuje, że aby nakręcić świetny film z nurtu wampirycznego, wcale nie potrzeba ogromnych kwot utopionych w morzu efektów specjalnych (jak to miało miejsce w „Zmierzchu”) i jest też sygnałem, który polscy filmowcy powinni wziąć sobie do serca – sygnałem, świadczącym o tym, że i my moglibyśmy bez problemu nakręcić TAK DOBRY HORROR! Nie wiem, czy podobnie pomyślał Juliusz Machulski, czy też dobre pomysły chadzają parami, ale i u nas po 25 latach od czasu mizernego „Lubię nietoperze” powstał wreszcie dobry film o wampirach, tyle tylko, że… komedia. Wampiry Machulskiego to dość specyficzna rodzinka, która z racji swych norm żywieniowych nigdzie nie może na dłużej zagrzać miejsca – w filmie osiedlają się oni na mazurskiej wsi, pomiędzy w większości biednymi i prostymi ludźmi. Pierwsza wyraźnie rzucająca się w oczy zmiana to odporność na światło, kły też nie rzucają się w oczy, co więcej okazuje się, że i dla wampira „starość nie radość”: w jednej ze scen senior rodu traci kły! Brak w filmie kołków, wody święconej i wgryzania się w szyję… Co więc pozostało? Szczęśliwie owa rodzinka cały czas spożywa krew tyle tylko, że dla odmiany kąsają ludzi po stopach (nie zarażając przy tym pokąsanych wampiryzmem). Obowiązkowo wszyscy są bladzi i długowieczni. Film nie jest rewelacyjny, ale na pewno dobry. Można rzec, że Polacy nie gęsi, swoje wampiry też mają, a że w krzywym zwierciadle i nie stawiające mitu na głowie, cóż, może to i lepiej – zwłaszcza, że przecież komuś mogło przyjść do głowy nakręcenie polskiego produktu zmierzchopodobnego. To byłby dopiero horror! Rok 2008 był dla nurtu wampirycznego niezwykle ciekawy – z jednej strony narodził się największy kicz związany z wampirzym uniwersum („Zmierzch”), z drugiej strony na telewizyjne ekrany zawitał nowatorski serial bawiący się w bardzo inteligentny sposób konwencją („Czysta krew”), z trzeciej jeden z lepszych filmów reanimujących postać tradycyjnego wampira („Pozwól mi wejść”). Później nic ciekawego się już właściwie nie działo. „Kołysankę” Machulskiego z 2010 roku można potraktować jako ciekawostkę i świadectwo, że i my możemy i całkiem ciekawie nam to wychodzi, jak już się postaramy. Jeśli zaś chodzi o bieżący rok, to niestety czeka nas ciąg dalszy tłamszenia wampirów, bo oto lada moment na ekrany kin zawita kolejna część trylogii „Zmierzch”. Na szczęście takie filmy, jak „Pozwól mi wejść” niosą nadzieję na lepsze, a myślę, że są na to spore szanse – a to dlatego, że daje się powoli wyczuć pewne „zmęczenie materiału”. A w takich chwilach oczywiście zaczynają się poszukiwania czegoś nowego. W 2009 roku na ekranach kin zagościł film „Daybreakers. Świt”, który można potraktować jako jedną z możliwości rozwoju kina wampirycznego. Nie jest to film wysokich lotów, ale wyznacza nową ścieżkę – ścieżkę, w której dochodzi do połączenia mitu o wampirach z fantastyką spod znaku „Matrixa”. Mamy tu świat opanowany przez inteligentne wampiry tworzące własną cywilizację. Wolni ludzie są na wymarciu i aby przeżyć, muszą się ukrywać. Sztucznie hodowani ludzie są przymusowymi dawcami krwi. Problem w tym, że zapasy krwi kurczą się coraz bardziej i wampirzej społeczności lada moment w oczy zajrzy widmo głodu. Nie da się ukryć, że „Daybreakers” w kinie wampirycznym jest powiewem świeżości i szkoda tylko, że dość szybko film grzęźnie w koleinach typu: strzelanina-pościg-strzelanina. Wampiry od czasów przekazywanych ustnie z pokolenie na pokolenie podań i legend do dnia dzisiejszego przebyły długą drogę naznaczoną niesamowitą przemianą (zwłaszcza jeśli chodzi o świat literatury i filmu). Przyśpieszenie cywilizacyjne przełożyło się również na przyspieszenie przemian wampira – w zasadzie cała rewolucja w nurcie wampirycznym rozegrała się przeciągu kilkudziesięciu ostatnich lat (z naciskiem na ostatnie półtorej dekady). Zmiany niby powinny być dobre, są motorem rozwoju cywilizacji, ale nie zawsze są takie, jak się wydają. Wampir zmienił się nie do poznania: od bestii po zniewieściałego chłoptasia, który wzbudza raczej uśmiech politowania niż grozę. Czy Nosferatu, Dracula i Edward Cullen ze „Zmierzchu” to nadal ten sam gatunek? Śmiem wątpić, choć oficjalnie określa się tę postać tym mianem. Jakie będą dalsze losy wampira? Czy utonie w powodzi tandety w rodzaju trylogii „Zmierzch”, czy stanie się przyprawiającą o ból zębów mieszanką demona i Rambo, jak to było w przypadku serii „Blade”, czy też jest nadzieja na to, że wampir znowu będzie straszył, jak to było przy okazji filmu „Pozwól mi wejść”? A może podąży ścieżką wytyczoną przez „Daybreakers”? Ewolucja wampira tak bardzo przyspieszyła, że stał się istotą nieprzewidywalną i doprawdy trudno przewidzieć, jakie będą jego kolejne wcielenia. W „Kołysance” Juliusz Machulski pozbawił kłów jednego ze swych wampirzych bohaterów. Pozbawienie ich wampira równać się może tylko z kastracją; to tak jakby go pozbawić najważniejszego atrybutu. Machulski, być może nieświadomie, symbolicznie ukazał los współczesnego filmowego wampira. Wampira wykastrowanego. Wampira, który całe wieki budził grozę, zarówno w literaturze, jak i w filmie – stracił kły… Zmieniono go w metroseksualnego wymoczka (lub, do wyboru: osiłka obwieszonego karabinami). Współczesny wampir już nie budzi grozy, częściej raczej politowanie. Pozostaje więc mieć nadzieję, że z wampirami będzie tak, jak z muzyką rockową, na którą co jakiś czas powraca moda – wtedy to gitarowe brzmienia rozbijają plastikowy świat syntetycznych brzmień, wpuszczając do świata muzyki trochę świeżości i życia. Może i postać wampira musi dotrzeć do granic absurdu, stać się na wskroś plastikowa, by potem z tym większą siłą na ekrany kin wróciła pierwotna, mroczna postać wampira. Pozostaje mieć nadzieje, że ten prawdziwy wampir jeszcze nieraz wstanie z celuloidowego grobu, by nas solidnie nastraszyć. Zarówno kultura , jak i literatura czy sztuka ukazują różnorodność motywu wampira , sięgając od czasów antycznych do współczesności. Niejednakowość tegoż wiąże się nie tylko z różnicą płci, ale także z wyglądem wampira i za chowaniem . W związku z powyższym wampir może przybierać wiele, niemal skrajnie odmiennych postaci. Poprzez demoniczną i odrażającą do bardziej człowieczej - dobrej, wrażliwej, czy też romantycznej. Od wieków mit wampira uchodził za jeden z najbardziej powszechnych i „ponadczasowych”. Jak twierdzi Maria Janion - w książce Wampir. Biografia symboliczna - w oparciu o przekaz, stajemy wobec niewyjaśnionego zjawiska, które daje możliwość wielu interpretacji. Biorąc pod uwagę dostępne i ustalone kategoryzacje, wyszczególnić można trzy przemiany człowieka w wampira: pożyteczne i korzystne, przypadki całkowitej metamorfozy psychicznej i duchowej lub wielce złowrogie i niebezpieczne. Także podstawowe tematy takie jak krew, śmierć, nieśmiertelność i ich wzajemne powiązanie leżą u podstawy mitu wampira - postaci, której archetypy spotkać można już w świecie klasycznym. Termin wampir pojawił się po raz pierwszy w Europie w latach 1725 i 1731, kiedy odnotowano przypadki wampiryzmu w Serbii. Wcześniej nie był on znany. W XVII wieku doczekał się natomiast dokładnej definicji. Klasyczna definicja utożsamia wampira z duchem zmarłej osoby lub jej trupem, ożywionym przez własnego ducha bądź demona, który powraca, żeby zakłócać spokój żywym, pozbawiając ich krwi, w celu zwiększenia własnej witalności. W tradycji ludowej wampir to zwykle osoba przedwcześnie zmarła gwałtowną śmiercią lub której pozaziemskie życie nie jest szczęśliwe. Według Słownika mitów i tradycji kultury pod redakcją Kopalińskiego wampir to w słowiańskiej demonologii ludowej upiór, duch zmarłego odstępcy, kacerza, osoby wyklętej, zbrodniarza, powracający na świat w postaci olbrzymiego nietoperza, aby wyssać krew ludzi śpiących, którzy wówczas sami stają się wampirami. Trudno także określić jakie wydarzenie lub doświadczenie dało początek powstaniu mitu wampira w starożytnych wierzeniach. Jego wyobrażenie często zmieniało się wraz z położeniem geograficznym. W starożytnym świecie wampir znajduje swój pierwszy odpowiednik w postaciach z orszaku Hekate, królowej świata widm. Najbardziej mroczną i diaboliczną ze wszystkich, tą, która może szczycić się pierworództwem wampira i która skupia w sobie wiele jego cech, jest Empuza – kobiecy demon, mogący przybierać różne postacie między innymi suki, krowy lub pięknej dziewczyny. Wierzono, iż w pięknym wcieleniu kobiece demony obcowały z mężczyznami w nocy lub podczas popołudniowej drzemki, wysysając z nich siły witalne i powodując ich śmierć. Koncepcja ta dotarła do Grecji prawdopodobnie z Palestyny, gdzie demony te nosiły imię Lilim (dzieci Lilith, o której będzie mowa później). Tradycja dotycząca wampirów jest prawdopodobnie najgłębiej zakorzeniona w Rumunii, szczególnie zaś – w Transylwanii. Sądząc po liczbie czynników sprzyjających przeistoczeniu w wampira, bycie nie-wampirem uznać należy za prawdziwy cud. Wiara w wampiry, według której okrutni ludzie, wskrzeszeni przez diabła, mieliby powracać po śmierci na ziemię, jest obecna w Anglii od XII wieku. Średniowieczne kroniki angielskie przypominają słowiańskie historie o wampirach. Ich najczęściej powtarzającym się wątkiem jest przekonanie, że wraz z pojawieniem się wampirów wybuchają różne epidemie, wywołane odrażającym fetorem rozkładających się ciał. Podobnie jak w kręgu kultury słowiańskiej, istnieją różne sposoby na poskromienie zbrodniczej działalności wampira, a najczęściej stosowaną metodą jest odcięcie jego głowy. Istnieje mnóstwo odmian legend i mitów o wampirach, od upiorów, strzyg, inkubusów i ghuli, po dhampiry bądź syreny. Posiadają one różne cechy. Są połączeniem legend oraz regionalnych wierzeń. Łączy je jednak jeden, wspólny fakt – wampiryczny mit o żądzy krwi i nieśmiertelności. Również etymologia słowa wampir jest bardzo złożona. Istnieje opinia, że sam termin pochodzi z języka węgierskiego i jego słowiańskich odmian. Starosłowiańska nazwa ąpyr wzięła się od bohatera, pod którym ziemia rozstąpiła się i żywcem go pochłonęła. W historii słowa przeplatają się wpływy rozmaitych kultur europejskich. Serbski i bułgarski wampir, rosyjski upyr, czeski upir, polski wąpierz, upior, a następnie upiór, północnogrecki wampiras to tylko niektóre ze znanych nazw. Z czasem pod wpływem zapożyczonego z serbskiego niemieckiego słowa Vampir nazwa upowszechniła się w formie do dziś używanej: wampir, vampire. W tradycji słowiańskiej rosyjska nazwa wampira brzmi upyr, co według wątpliwej hipotezy Aleksandra Brücknera miałoby oznaczać ptaka. Dotyczyłoby to przemiany w nocnego ptaka jako początku wampiryzmu. U Serbów i Chorwatów natomiast terminem wampir określa wampira i wilkołaka (vukodlac, kudlac lub lampir, vampir). Z postacią wampira nieodłącznie wiąże się krew. Od stuleci uważana jest za siedzibę i nośnik życia. Ponadto, nabrała wartości sakralnej przez fakt przedłużania ludzkiego istnienia. Z tego właśnie powodu sądzono, że upiory i wampiry trudzą się, aby zdobyć krew ofiary. Stała się ona także środkiem niezwykłym - zabójczym dla czarnej magii. Ankh natomiast definiowany jako: Symbol reprezentujący Fizyczne i Wieczne życie znany jest pod postacią oryginalnego krzyża o wielkiej mocy, stworzonego przez Afrykańczyków w Starożytnym Egipcie. Wampiryczny Ankh zwany Sabretooth Ankh zaczerpnięty został z filmu Głód z roku 1982. Wykonał go Mistrza D’Drennan w sierpniu 1997 roku. To jeden z nielicznych, tak popularnych i rozpoznawanych symboli wampirycznych. W literaturze znak ten znany jest pod nazwami Klucz Nilu, Klucz Życia, Krzyż Egipski czy Krzyż Atlantów. Sferami kultury, w których najsilniej zagościł motyw wampiryczny są literatura (poezja i proza), malarstwo i film. Przykładem poezji, w której pojawia się temat wampira są Przemiany Wampira Charlesa Baudelaire’a (Charles Baudelaire odkrył amerykańską literaturę poprzez klasyka niesamowitości, twórcę „nowego dreszczu” – Edgara Allana Poe. W swoich utworach nawiązywał bardzo często do jego twórczości. Podobnie jak Stefan Grabiński, w swoich Nowelach). A zatem wiersz Charlesa Baudelaire’a przedstawia intymną sytuację dwóch kochanków – kobiety wampira i mężczyzny, będącego zarazem podmiotem lirycznym utworu. Z początku niewiasta wydaje mu się piękna. Podmiot jest nią oczarowany. Zostaje przez nią zniewolony, oddając się jej bezgranicznie. Widać tu hipnotyczny wpływ wampira na człowieka, który potrafi uwieść i wykorzystać do własnych celów – tu: do wyssania krwi. Obłęd taki jednak nie trwa wiecznie. Kochanek uświadamia sobie moc uroku, jaki rzuciła na niego wampirzyca, gdy poznaje jej prawdziwe oblicze szkaradnego potwora (niczym Mąż – późniejszy Hrabia Henryk z Nie-boskiej komedii Krasińskiego). Jego przerażenie jest ogromne, gdy uświadamia sobie z jak okrutnym stworzeniem ma do czynienia. Ukazany w wierszu wampir, a raczej wampirzyca jawi się jako krwiożercza, erotyczna istota. W tym pełnym lęku i sprzeczności obrazie następuje połączenie kobiecego wampiryzmu z seksualnością. Znany z prozy Bram’a Stoker’a Dracula - Hrabia Dracula jest jednym z najsłynniejszych wampirów na świecie. Słyszał o nim prawie każdy, za sprawą wielu adaptacji filmowych dzieła Stoker’a. Dracula - dzieło klasyczne stanowi pierwszą powieść powstałą na podstawie wampirycznych mitów i wierzeń. Autor oparł swoją opowieść na legendzie prawdziwego Draculi. W rzeczywistości był nim Vlad IV Tepes (co znaczy - Vlad IV Wbijający na pal Syn Smoka), książę mieszkający w Karpatach w Rumunii. Na tej podstawie Bram Stoker wykreował postać mroczną, tajemniczą i straszliwą - hrabiego Draculę, wampira żyjącego w Transylwanii, w Karpatach. Tytułowy Dracula to wampir z lśniącymi, czerwonymi ustami, długimi kłami i gładką, jasną cerą. Jest bogatym i cenionym właścicielem ziemskim. Nie przeszkadza mu to jednak polować w pobliskim miasteczku. Potrafi przybierać postacie różnych zwierząt (zazwyczaj nietoperza), a nawet stać się obłokiem prześlizgującym się przez najmniejsze szczeliny. Dracula jest jednak cały czas zagadką. O motywach, przemyśleniach czy punkcie widzenia samego wampira nic nie wiadomo. Jest to zapewne wina konstrukcji epistolarnej powieści i braku narratora wszechwiedzącego. Nieco inne ujęcie tematu proponuje Anne Rice w drugiej Kronice Wampirów zatytułowanej - Wampir Lestat. Rice przybliża w niej sylwetkę Lestata - wampira znanego z pierwszej części – bestsellera Wywiad z Wampirem. Tutaj Lestat jawi się jako osobowość znacznie bardziej sympatyczna, choć równie zuchwała, buntownicza, dynamiczna i co gorsze, nieprzewidywalna. Śpi zagrzebany w ziemi w Nowym Orleanie przez 55 lat. Budzi się dopiero w latach 80-tych XX wieku, zafascynowany współczesnym światem i jego muzyką. Pragnie zostać gwiazdą rocka, której piosenki rzucą urok na tysiące fanów i będą wyzwaniem dla innych wampirów. Powieść cofa się w czasie do XVIII-wiecznej Francji, gdzie poznajemy Lestata jako młodego, dzielnego mężczyznę - myśliwego i buntownika w rodzinnej Owernii, później - aktora w Paryżu, aż w końcu - wampira. W powieści ukazana została bardzo człowiecza strona wampiryzmu. To już nie krwiożerczy zabójca o zwierzęcych instynktach, żądzy krwi i szaleńczym umyśle, lecz istota o młodzieńczej sile i fantazji. Lestat został wampirem w idealnym momencie, wkraczania w dorosłe życie, stąd też jego już dobrze ukształtowany światopogląd kłóci się z naturą wiecznego dziecka. Ta właśnie dziecięca, uparta osobowość wspiera naturę demona i pozwala przetrwać wszelkie kataklizmy. Ludzki aspekt charakteru Lestata ujawnia się w jego zachwycie nad człowiekiem i cywilizacją ludzką, co on sam nazywa miłością do ludzi, którzy to urzekają go swym pięknem. Zasady moralne jakie wyznawał w pewien sposób przeniknęły także do osobowości wampira. Jednak Lestat znany jest z przewrotności i często łamie wszelkie prawa, także te, które sam sobie narzucił. Natomiast motyw wampira w sztuce odzwierciedla ekspresjonistyczny obraz norweskiego malarza Edwarda Muncha zatytułowany Wampir. Jego interpretacja może budzić wiele kontrowersji i wątpliwości ze względu na mylne tłumaczenie samego tytułu przez polskiego krytyka sztuki okresu Młodej Polski – Stanisława Przybyszewskiego. Oryginalny tytuł dzieła brzmiał bowiem - Miłość i ból, co może sugerować jego interpretację. Wampiry zwykle reprezentują zło, krew i grzechy, ale także tytułowe miłość i ból. Wszystkie te emocje wynikają z sytuacji, w której znajdują się osoby prezentowane na obrazie. Edward Munch ukazał smutek i gniew postaci zdradzonej przez ukochanego. Wnioskować można, że mężczyzna skulony w objęciach rudowłosej kobiety jest zarazem jej ofiarą, ale i towarzyszem. Mimo zła, które drzemie w pochylającej się nad nim kobiecie, nie próbuje uciekać. Istotny wydaje się być sam fakt, że kobieta jest przy nim, zwracając na niego uwagę. Tak długo, jak wysysa ona z niego ostatki krwi, mężczyzna od niej nie odchodzi. Stanowi to przykład całkowitego poświęcenia i oddania się drugiej osobie - wielkiej miłości – bezwarunkowej, czystej i bolesnej. Wniosek wydaje się być zatem prosty - on umiera, by ona mogła żyć dalej – wiecznie. Niemniej jednak kobieta – wampir kocha tego mężczyznę, co zauważyć można w delikatności jej objęcia, pozbawionego agresji i przemocy. Jest dla niej ważny, mimo człowieczeństwa. On, natomiast, kocha ją, mimo że jest ona wampirem. Wokół postaci czuć smutek. Widać jednak zaangażowanie. Ciemne barwy dopełniają efektu mrocznej atmosfery. Munch widział kobietę-wampira niczym pijawkę, która żywiąc się krwią mężczyzny, najpierw uwodzi go, a potem, gdy ten jej ulegnie, dręczy niewiernością, by w końcu zabić. Wampirycznego motywu w malarstwie można również doszukać się w dziele Johna Colliera Lilith. Nazwa ta pochodzi od mezopotamskiego demona ukrytego pod postacią, ukazanej na obrazie, kobiety. Lilith jako termin pochodzenia hebrajskiego, tylko raz pojawia się w Biblii, w Księdze Izajasza, określając nocnego ptaka, puszczyka lub sowę. U Colliera Lilith to naga, piękna kobieta, kusicielka, o długich płomiennych włosach i delikatnym obliczu. Z uwodzicielskim, słodkim uśmiechem wyrażającym przyjemność stoi na tle ruin, w opuszczonym, mrocznym miejscu, jako starożytna bogini, archetyp wampira. Zauważalne jest tu wymieszanie dwóch tradycji: Judaizmu i Talmudu. W ujęciu talmudycznym Lilith jest uwodzicielską kobietą o długich włosach. Natomiast w średniowiecznej tradycji rabinistycznej Lilith jest pierwszą niewierną żoną Adama, pierwszą z czterech żon diabła i dręczycielką niemowląt. Collier, używając światłocienia, a wyostrzając jasną kolorystykę sylwetki kobiety i płomienną barwę jej włosów, przedstawił Lilith w uścisku biblijnego węża – Szatana, który kusił Adama. Wąż jest atrybutem tej bogini–wampirzycy. Widać też, że jest jej bardzo bliski - kobieta tuli się do niego. Przypuszczalnie to przy jego pomocy Ewa (znana jako jedyna żona Adama, według Biblii powstała z jego żebra) skusiła jabłkiem Adama. Według rabinistycznego przekazu, Lilith poprzysięgła składaćofiary z potomków Adama i Ewy, za co została przeklęta. Mimo próśb Adama, do Raju nigdy nie powróciła. Ścigana przez trzech anielskich wysłanników Boga, wstąpiła do piekieł, gdzie została kochanką szatana - najwyższego w hierarchii piekła. Doszukując się wampiryzmu w filmie, nie można pominąć chyba najpopularniejszego - z tego typu filmów - dzieła, którym jest Wywiad z wampirem mylnie nazywany horrorem ze względu na to, iż głównymi bohaterami są wampiry. Jednakże zarówno książka, jak i film nie mają straszyć, a jedynie opowiedzieć historię o ludziach zagubionych, samotnych i poszukujących szczęścia za wszelką cenę. Adaptacja Wywiadu z wampirem powstała w 1994 roku. Autorką scenariusza stała się sama Anne Rice, jednakże swoje zmiany wprowadził także reżyser Neil Jordan. Cały film ukazuje drogę Louisa (wampira będącego głównym bohaterem, jak i narratorem) ze światła w mrok. Neil stworzył dzieło balansujące na granicy horroru, fantazji oraz dramatu. Mimo iż film jest pełen scen dzikości i przemocy, to jednak emanuje z niego łagodny i subtelny nastrój. Fabuła filmu toczy się zatem wokół głównego bohatera Louisa. Już początkowa piosenka wprowadza nas w schemat jego myślenia. Jest on wampirem przepełnionym bólem nieśmiertelności. Chce umrzeć, ponieważ wieczne życie wypala go od środka i zabija powoli jego człowiecze odruchy. Największym jego wrogiem jest on sam. Louis próbuje zgładzić wszystko, co łączyło go z dawnym życiem, mając nadzieję, że zabije to, albo choć uciszy, jego koszmary. Jedynie uczucia: nienawiść, złość i zemsta są w stanie wyrwać wampira z odrętwienia. Siła książki oraz powodzenie filmu tkwią także w nowatorskim ukazaniu postaci wampira. Nie jest on już bezmyślnym, żądnym krwi potworem, ale uwodzicielskim i głodnym życia dzieckiem ciemności. Zgodnie z myślą reżysera postaci krwiopijców nie mają już straszyć, ale wzbudzać takie uczucia jak fascynacja, miłość, a nawet litość. Obecnie mniej znanym, choć kultowym ‘wampirzym’ filmem jest Nosferatu – symfonia grozy. Jest to pierwsze ze znanych dzieł Friedricha Murnau z 1922 roku zainspirowane opowieściami o Vladzie Draculu i powstałe na podstawie zmodyfikowanej fabuły powieści Brama Stokera Dracula. To jeden z najważniejszych filmów niemieckiego ekspresjonizmu i jeden z pierwszych horrorów w historii kina, wraz z którym otworzył się nowy rozdział – film grozy. Podczas realizacji scenariusza odczuwa się bezustanne uczucie niepokoju, oczekiwania na coś groźnego, co niechybnie się zaraz wydarzy. Akcja filmu skupia się na postaci hrabiego Orloka – zwanego jako Nosferatu. Przybywa on ze swojego zamku w Karpatach na zarażonym statku, przez który wybucha w mieście epidemia dżumy. Bez wątpienia jest on wampirem: w dzień śpi w trumnie, a nocą wysysa krew. Do Wismaru Draculę ściągnął wizerunek pięknej żony agenta handlowego, który przybył do niego w interesach. Kobieta jako młoda, szlachetna i –co rzadko się zdarza - niewinna osoba poświęca się, uwalniając miasto od klęski zarazy, wabiąc tym samym wampira w pułapkę. W przeciwieństwie do książkowego Drakuli, Orlok nie tworzy nowych wampirów lecz zabija swoje ofiary. Musi również spać w dzień, gdyż spala go słoneczne światło. Zakończenie jest także inne niż w książce - hrabia zostaje zniszczony. Motyw wampira wydaje się być bardzo oryginalny i popularny dla wielu dziedzin szeroko pojętej kultury. Wizerunek wampira mimo różnorodnych przekształceń przetrwał do czasów nowożytnych. Współczesny pisarz, autor książki o mitach i symbolach krwi Jean – Paul Roux utrzymuje, że wampiryzm w historii wielu kultur postrzegany jest w dwojaki sposób. Poprzez aspekt mitu - od przemiany człowieka w postać negatywną, obcą, po niepokojącą i niebezpieczną istotę wysysającą ludzką krew. Twierdzi także: Nie ulega wątpliwości, że powrót zmarłych, którzy łakną krwi i przychodzą po nią na ziemię, był i zostanie ideą uniwersalną. Anna Lusińska

motyw wampira w literaturze i filmie